Bloedberoerte, ook bekend als rhabdomyolyse bij paarden, is een ernstige pathologische aandoening die de skeletspieren van paarden aantast. Dit syndroom wordt gekenmerkt door de snelle vernietiging van spiercellen en kan leiden tot ernstige pijn, stijfheid en bewegingsbeperking. Paardeneigenaren en dierenartsen moeten zich bewust zijn van de waarschuwingssignalen en de risicofactoren om deze aandoening effectief te beheersen en te voorkomen.
Wat is bloeddoorlopen syndroom?
Coup de sang verwijst naar een groep klinische symptomen die verschijnen bij paarden wanneer de spieren van de rug en het kruis plotseling worden aangetast door inspanning of stress. Dit syndroom, ook wel bekend als door inspanning veroorzaakte rhabdomyolysis, wordt gekenmerkt door acute vernietiging van de lenden- en bilspieren na fysieke inspanning of stress (transport, reizen, enz.).
Het kan af en toe of herhaaldelijk voorkomen bij paarden. Deze aandoening staat ook bekend als “maandagziekte” en treedt vaak op na terugkeer op het werk na een periode van rust. De term myositis, hoewel veel voorkomend, is technisch gezien ongepast omdat het verwijst naar een ontsteking van de spieren.
De klinische symptomen variëren naargelang de ernst van de spiervernietiging:
Spierverschijnselen :
- Stijfheid van de achterpoten, moeite om de achterpoten in te spannen
- Kreupelheid
- Tegenzin of weigering om voorwaarts te bewegen
- Induratie en pijn bij palpatie van de bil- en lendenspieren
- Beven of spierkrampen
- Onderovergebogen houding
Algemene symptomen :
- Inspanningsintolerantie, slechte prestaties
- Hevig zweten
- Hyperthermie (rectale temperatuur > 38,5°C)
- Verhoogde hartslag en ademhaling bij intense pijn
- Donkere urine bij ernstige vormen (aanwezigheid van myoglobine)
Deze symptomen kunnen verschijnen tijdens of net na zelfs matige inspanning of stress.
Vergeleken met krampen bij mensen is myositis bij paarden over het algemeen extreem pijnlijk en niet gelokaliseerd op één plek. Deze pathologie kan de sportcarrière van een paard ernstig belemmeren, waardoor rustperiodes nodig zijn en er mogelijk ernstige nawerkingen zijn. Er wordt onderscheid gemaakt tussen sporadische rhabdomyolysis, veroorzaakt door overmatige inspanning, en chronische of terugkerende rhabdomyolysis, vaak gekoppeld aan erfelijke afwijkingen.
Wat veroorzaakt rhabdomyolysis?
Er zijn twee soorten door inspanning veroorzaakte rhabdomyolyse:
- Incidentele rhabdomyolysis: veroorzaakt door omgevingsfactoren.
- Chronische of terugkerende rhabdomyolysis: gekoppeld aan problemen die inherent zijn aan het paard, verergerd door omgevingsfactoren.
Door inspanning veroorzaakte rhabdomyolyse komt voornamelijk voor in de volgende situaties:
- Te zware inspanning voor de fysieke conditie van het paard.
- Te veeleisende of stressvolle training.
- Overtraining.
- Duurwedstrijden in warme, vochtige omstandigheden.
- Dieet te rijk aan krachtvoer, vooral na dagen van rust zonder vermindering van het rantsoen.
- Eenonevenwichtig dieet in termen van vitaminen en mineralen.
Chronische of terugkerende rhabdomyolysis is het gevolg van genetische aanleg. Bekende vormen zijn :
- PSSM (PolySaccharide Storage Myopathy): abnormale opslag van glucose in de vorm van onbruikbare polysacchariden. Komt bij veel rassen voor.
- RER (Recurrent Exertional Rhabdomyolysis): gebrekkige regulatie van intracellulair calcium, treft vooral volbloeden en dravers.
- Myofibrillaire myopathie: desorganisatie van de myofibrillen, komt voor bij sportrassen en Arabische paarden.
- Kwaadaardige hyperthermie: komt voor bij Quarter Horses en aanverwante rassen (Paint, Appaloosa).
Bij klinische verdenking kan een bloedtest de diagnose bevestigen, waarbij verhoogde niveaus van creatinekinase (CK ) en aspartaataminotransferase (ASAT) worden gevonden.
Bij herhaalde aanvallen zonder vastgestelde oorzaak kan de dierenarts een :
- Spierbiopsie om afwijkingen op te sporen.
- Genetische tests (beschikbaar voor PSSM type 1 en maligne hyperthermie).
De dierenarts zal de diagnose bevestigen door een bloedmonster te nemen en zal de ernst van de aanval beoordelen om de behandeling en follow-up aan te passen.
Hoe kan ik een bloedaanval voorkomen?
Oefeningen moeten regelmatig zijn en aangepast aan deleeftijd en fysieke conditie van het paard.Training moet bestaan uit een voldoende warming-up, rustperiodes en spierontspanning en een periode van actief herstel na het werk. Vermijd opsluiting in de stal. Voor nerveuze jonge paarden zijn de omgeving en stressmanagement cruciaal. Een regelmatige werkroutine en tijdschema worden aanbevolen voor paarden die gevoelig zijn voor aanvallen.
Het voer moet worden aangepast aan de werkbelasting. Koolhydraten kunnen vervangen worden door vetten. Voor paarden die licht werk hebben, kan een dieet van kwaliteitshooi volstaan. Voeg bij warm weer of na hevig zweten elektrolyten toe aan het voer of water.
Voor paarden met terugkerende bloedstolsels is het van vitaal belang om te zoeken naar een genetische aandoening, zodat stalling, werk en voeding aangepast kunnen worden. Dit zijn de belangrijkste maatregelen om myositis te voorkomen:
- Pas lichaamsbeweging aan aan de leeftijd, training en fysieke conditie van het paard.
- Begin de sessies met ontspannen en eindig met kalmeren.
- Bied na een intensieve training of wedstrijd rust aan.
- Hervat de training na een pauze geleidelijk.
- Zorg voorvoldoende water en een zoutsteen.
- Laat het paard regelmatig wandelen, met dagelijkse uitstapjes naar de paddock of weide.
Bepaalde voedingssupplementen kunnen heilzaam zijn:
- Bij warm, vochtig weer helpen elektrolyten om verliezen door transpiratie te compenseren en hydratatie te bevorderen.
- Voor gevoelige paarden of tijdens intensieve inspanning ondersteunen supplementenop basis van antioxidanten (vitamine E, selenium, SOD zoals Myostem Protec) de spiercellen.
Myositis kan het dagelijkse comfort en de sportprestaties van een paard beïnvloeden.
Hoe kun je je paard helpen tijdens een bloeding?
Behandelingen zijn onder andere:
- Zachte vochtafdrijvende verzorgingsproducten.
- Supplementen met antioxidanten.
- Elektrolyten om zweten te compenseren.
Om bloedberoerte bij paarden te behandelen is het essentieel om bepaalde stappen te volgen. Vermijd beweging van het paard om de spiervernietiging niet te verergeren. Als het paard uit zichzelf beweegt, plaats het dan in een rustige, vertrouwde omgeving. Rust is essentieel totdat de spierenzymen weer normaal zijn, en het paard moet het werk heel geleidelijk hervatten.
Wees voorzichtig met het toedienen van medicatie aan een uitgedroogd dier, omdat dit de nieren kan beschadigen. Als myositis wordt vermoed, kan de dierenarts verschillende behandelingen starten nog voordat de resultaten van het bloedonderzoek beschikbaar zijn:
- Perfuseer het paard om de nieren te ondersteunen, afvalstoffen in het bloed te verdunnen en de afvoer van gifstoffen via de urine te stimuleren.
- Gebruik kalmerende middelen om het paard te ontspannen en de spieren los te maken.
- Niet-steroïde ontstekingsremmers voorschrijven om de pijn te verlichten.
De dierenarts zal je adviseren over de herstelperiode. Het paard krijgt rust en gaat pas weer aan het werk als de symptomen volledig verdwenen zijn, meestal tussen 15 dagen en een maand na de aanval. Een drainagekuur tijdens het herstel kan worden aanbevolen. Diuretische supplementen zoals paardenbloem of mariadistel (bijv. Ekyrenal) kunnen ook helpen bij het herstel van het paard.
Voor paarden met chronische myositis wordt regelmatige activiteit aanbevolen, omdat de aanvallen minder ernstig zijn. Vermijd het paard te voet te verplaatsen, zelfs voor korte afstanden; gebruik een bestelwagen of vrachtwagen. Houd het paard koel om thermische schokken te voorkomen. Bereid het paard voor op de inspanning die het zal moeten leveren met de juiste training en zorg voor een goede balans tussen voeding en inspanning.
