Hoe communiceren honden?

De communicatiemiddelen van honden fascineren eigenaars en onderzoekers al tientallen jaren. Begrijpen hoe honden hun behoeften, emoties en bedoelingen uitdrukken, kan onze relatie met hen aanzienlijk verbeteren. Honden gebruiken een hele reeks signalen om te communiceren, waaronder vocalisaties, gezichtsuitdrukkingen, lichaamshoudingen en sociaal gedrag.

Dit artikel verkent de verschillende vormen van hondencommunicatie, waarbij de subtiliteiten van blaffen, grommen en blaffen worden belicht, evenals de verborgen betekenissen achter staartbewegingen, oorstanden en oogcontact. Door deze complexe signalen te ontcijferen, kunnen baasjes beter reageren op de behoeften van hun viervoeters, waardoor het wederzijds begrip en de emotionele band worden versterkt.

De relatie mens-hond

Domesticatie is een evolutionair proces waarbij dieren zich aanpassen aan mensen, wat resulteert in genetische transformaties. De domesticatie van honden begon tussen 16 en 32.000 jaar geleden. Honden spelen verschillende rollen in de maatschappij: gezelschapshonden, werkhonden of ongewenste gasten.

Twee modellen beschrijven de relatie tussen mens en hond: het lupomorf model en het babymorf model. Het lupomorf model, gebaseerd op een dominant-ondergeschikte hiërarchie die lijkt op die van wolven, is ongeldig vanwege de verschillende sociale structuren van honden en wolven. Het babymorf model beschouwt de hond als een lid van het gezin, vergelijkbaar met een kind.

Het concept vangehechtheid is afgeleid van inprenting bij nestelende vogels en beschrijft de relatie van de hond met zijn eigenaar. Studies tonen aan dat honden fysiek contact en geruststelling zoeken bij hun baas. De concepten secure-base effect en safe haven effect geven aan dat honden op onderzoek uitgaan en minder reageren op stress in de aanwezigheid van hun baasje.

Mensen controleren middelen, waardoor een afhankelijkheid ontstaat bij gezelschapshonden, die interactiever zijn dan werkhonden. De sociale vaardigheden van honden, ontwikkeld tijdens de domesticatie, stellen hen in staat om zich aan te passen aan de menselijke verwachtingen.

De emotionele band is sterker bij alleenstaande, gescheiden en weduwe eigenaren. Honden bieden fysieke en mentale voordelen, zoals stressvermindering eneen betere cardiovasculaire gezondheid. De interacties en het temperament van de hond beïnvloeden deze relatie.

Geurcommunicatie

Deze manier van communiceren, gebaseerd op feromonen, is veel meer ontwikkeld bij honden dan bijmensen. De chemoreceptoren in de neusholten en hetvomeronasale orgaan via de flehmen bij de hond bestrijken een oppervlakte van 17 tot 160m², vergeleken met 5 cm² voor de olfactorische receptoren bij de mens.

Feromonen veroorzaken hormonale of emotionele veranderingen in de receptor. Het bestuderen van feromonen is complex vanwege het grote aantal betrokken moleculen. Bij honden worden feromonen uitgestoten door de anaalzakjes, de perineale hepatoïde klieren en de gezichtsklieren. Hoewel mensen deze signalen niet bewust waarnemen, produceren ze ze wel en honden zijn er ontvankelijk voor.

Het experiment van Millot et al. (1993 ) toonde aan dat honden de geuren van hun baasjes kunnen onderscheiden. Honden snuffelen vooral aan het hoofd en de handen en vertonen meer sociaal-positief gedrag bij bekende geuren. Ze gebruiken visuele en olfactorische informatie en passen hun reacties aan op basis van de bekendheid van geuren en visuele signalen. Mensen zenden onbewust olfactorische signalen uit, die honden interpreteren om onze emotionele toestand te bepalen.

Auditieve communicatie

Honden hebben een zeer fijn gehoor dat frequenties van 65 Hz tot 15 kHz kan waarnemen, wat de communicatie binnen de soort vergemakkelijkt. Mensen gebruiken taal om met honden te communiceren, maar honden nemen geluiden waar op basis van hun structurele kenmerken.

Hondenstemmen, zoalsblaffen, worden gebruikt voor communicatie en weerspiegelen een staat vanopwinding. Puppy’s die door mensen getraind worden, vocaliseren vaker dan puppy’s die in roedels leven. Pongracz et al. (2005) hebben aangetoond dat mensen blaffen kunnen categoriseren op basis van context en emotionele inhoud, wat erop wijst dat de frequentie van het blaffen de sleutel is tot het begrijpen vande emotionele toestand van de hond.

Honden begrijpen mono- of tweelettergrepige woorden dankzij de kenmerken van de geluiden. Een gemiddelde hond begrijpt ongeveer twintig woorden, terwijl een geleidehond er ongeveer honderd kan begrijpen. Mitchell (2011) merkte op dat mensen tegen honden praten op een vergelijkbare manier als tegen baby’s, met een hoge stem en eenvoudige woorden.

Akoestische structuren zoals korte, herhalende signalen triggeren gedrag bij honden, terwijl lange fluittonen actie afremmen. Het gebruik van fluitjes zorgt voor een stabiele communicatie die niet beïnvloed wordt door menselijke emoties. Op deze manier kunnen honden en mensen effectief met elkaar communiceren en elkaar begrijpen.

Visuele communicatie

Visuele communicatie bij honden wordt beïnvloed door een verscheidenheid aan morfologische kenmerken als gevolg van de diversiteit van rassen. Kleurvlekken, gezichtsspieren, oorpositie, haar en staartvorm spelen allemaal een cruciale rol. Bull Terriers en Boxers, die vaak caudectomie hebben, zijn bijvoorbeeld minder expressief, terwijl honden met dichte gezichtsbeharing, zoals Bobtails, minder begrepen worden door hun soortgenoten.

Emotionele bewegingen, zoals piloerectie en mydriasis, weerspiegelen emotionele toestanden. Specifieke bewegingen, zoals speel-, onderdanigheids- of dominantiehoudingen, variëren afhankelijk van ras, socialisatie en de invloed van de eigenaar.

Menselijk begrip van deze bewegingen is afhankelijk van kennis van de ethologie van honden. Sommige bewegingen zijn geritualiseerd en hebben een communicatieve functie.

Menselijke signalen zijn onder andere romppositie (dominant, neutraal, gedomineerd), bewegingssnelheid (snel, gemiddeld, stopsequentie), traject (direct, afgeleid) en blik (richting en volharding). Deze signalen stellen de hond in staat om de emotionele toestand van de mens te beoordelen. Honden zijn ook gevoelig voor menselijke gezichtsuitdrukkingen, die nuttig zijn om emoties zoals berisping te benadrukken.

Tactiele communicatie

Kalmerende signalen

Honden communiceren via een verfijnde lichaamstaal die meer ontwikkeld is dan die van mensen. Ze drukken vreugde, angst, bezorgdheid of ongemak uit (kalmerende signalen) en waarschuwen voor dreigende verdedigingsreacties (dreigingssignalen). Deze signalen, die worden gebruikt om met mensen te communiceren, kunnen leiden tot agressie als ze verkeerd worden geïnterpreteerd.

Honden gebruiken kalmerende signalen om conflicten te vermijden. Ze proberen hun angst te kalmeren en het stressvolle individu (andere hond of mens) te kalmeren. Als er geen gepaste reactie is, kunnen deze signalen overgaan in bedreigingen of aanvallen. Het herkennen van deze signalen is cruciaal om beten te voorkomen. Er zijn ongeveer 30 kalmerende signalen geïdentificeerd, die variëren naargelang de hond en de situatie.

Voorbeelden van kalmerende signalen:

• Je blik afwenden of je hoofd draaien: vermijdt conflict.
• Likken aan lippen of neus: geeft ongemak aan.
• Geeuwen enuitrekken: duidt op verveling of ongemak.
• Aande grond snuffelen, schudden, krabben: wijst op stress.
• Bevriezen of bewegingsloos blijven: wijst op grote angst of bezorgdheid.
• Knijpen of de ogen sluiten: een teken van passiviteit.
• Weglopen: conflict vermijden.
• In een boog lopen: vriendelijke benadering.
• Kwispelen metde staart in kleine, schokkerige bewegingen: opgewonden, maar niet noodzakelijk gelukkig.

Mensen moeten leren deze signalen te herkennen en erop te reageren om misverstanden te voorkomen. Reageren met soortgelijke signalen, zoals gapen of wegkijken, kan de hond kalmeren. Het is ook raadzaam om je toon en houding aan te passen om te voorkomen dat je kalmerende signalen uitlokt.