Het management en de behandeling van peesontsteking bij paarden vereist een rigoureuze, op maat gemaakte aanpak. Tendonitis, vaak veroorzaakt door stress of trauma, tast vooral de oppervlakkige en diepe buigpezen aan. Vroegtijdige opsporing, gevolgd door de juiste behandeling, is cruciaal om schade te minimaliseren en genezing te bevorderen. Dit artikel gaat in op de essentiële stappen in de diagnose, effectieve behandelmethoden en revalidatiestrategieën om het herstel te optimaliseren en herhaling te voorkomen.
Herstel, een belangrijke fase
Zodra de diagnose is gesteld, zal de dierenarts een geschikt behandelingsprotocol voorstellen.
In het geval van een peesontsteking is rust essentieel om de pees te laten herstellen. De duur van de rust varieert afhankelijk van de ernst van de peesontsteking, van een paar dagen voor een eenvoudige ontsteking tot enkele maanden voor gescheurde vezels. Sommige paarden blijven in een gesloten stal, terwijl anderen in de wei/paddock kunnen staan met wat lichte activiteit.
Rust alleen is niet genoeg om herhaling te voorkomen (76%). In het geval van duidelijke kreupelheid moet het paard minstens drie maanden onder veterinair toezicht strikte rust houden.Het voer moet worden aangepast om gewichtstoename te voorkomen.
Revalidatie speelt een cruciale rol. Het paard moet geleidelijk aan weer aan het werk, volgens de instructies van de dierenarts:
- Stapvoets lopen op harde ondergrond.
- Split draven (afwisselend stappen en draven op harde/zachte ondergrond).
- Heropvoeding tot galop in een rechte lijn op een vaste ondergrond.
- Geleidelijke hervatting van de training (springen, rennen, enz.).
De duur van elke fase varieert volgens de aanbevelingen van de dierenarts. Diepe bodem moet worden vermeden om herhaling te voorkomen. In het geval van een peesontsteking is het essentieel om het aangetaste ledemaat de eerste twee weken te immobiliseren: bandage, Robert-Jonesverband, gips of spalk.
Een programma van herstel en progressieve revalidatie verbetert de resultaten en beperkt herhaling. Studies tonen aan dat een paard in de wei 75% recidief heeft, vergeleken met 50% voor een paard in een gecontroleerde herstelperiode. Het kan zes maanden tot een jaar duren voordat het paard weer normaal kan werken, afhankelijk van de ernst van de blessure.
Het ijzer aanpassen
Hoefbeslag en bekappen spelen een essentiële rol in de behandeling van peesontsteking, door de belasting op de aangedane pees te beperken. Het aanpassen van de manier waarop de voeten worden verzorgd tijdens het genezingsproces en wanneer het paard weer aan het werk gaat, is cruciaal. Hoefsmeden en dierenartsen werken samen om de meest geschikte oplossing te bepalen.
Voor diepe buigpeesontsteking adviseert de dierenarts vaak een omgekeerd hoefijzer of een egg-bar hoefijzer, soms met hielcompensatie in ernstige gevallen. Deze schoenen passen de voet aan om de spanning op de perforator te verlichten, door de hielen omhoog te brengen en een korte knelrand te gebruiken om de voet gemakkelijker aan te zetten.
In gevallen van lichte schade die in een vroeg stadium wordt gediagnosticeerd, of na succesvolle revalidatie, helpt een bunionschoen met veel afrolmechanisme om herhaling te voorkomen door te voorkomen dat de hielen in de grond zakken, waardoor de druk op de diepe flexor wordt verminderd.
Bij een oppervlakkige buigpeesontsteking neemt de juiste schoen de druk op de voet weg. Een goed uitgebalanceerde schoen, met een bedekte teen en slanke slapen, helpt de hielen in de grond te zakken, waardoor de krachten worden overgebracht op de diepe buigpees, waardoor de oppervlakkige pees wordt ontlast.
Het aanmeten en bekappen van schoenen speelt daarom een integrale rol in de behandeling van peesontsteking, omdat het helpt de ondersteuning aan te passen en de druk op de aangetaste pezen te minimaliseren, waardoor de genezing wordt bevorderd en herhaling wordt voorkomen.
Diergeneesmiddelen en technieken
Orale, injecteerbare of gel ontstekingsremmers verminderende ontsteking en pijn in de pees van het paard. Hoewelontstekingen de genezing bevorderen, is het cruciaal om ze onder controle te houden om negatieve effecten te voorkomen. Hettoedienen van Tiludronaat (Tildren) is effectief gebleken bij sommige diepe buigpeesontstekingen geassocieerd met het naviculumsyndroom, waardoor de motoriek verbetert bij lichte kreupelheid.
Neurectomie, waarbij de gevoelszenuw wordt doorgesneden om de pijn te verlichten, kan worden overwogen voor ernstige gevallen, maar blijft controversieel en is voorbehouden aan paarden die met pensioen zijn. Chirurgische behandeling, zoals styletting (longitudinale incisies in de pees), bevordert de vascularisatie, maar is controversieel en voorbehouden aan specifieke gevallen.
Regeneratieve geneeskunde omvat verschillende veelbelovende opties:
- PRP (Platelet Rich Plasma): PRP stimuleert de synthese van type I collageen, essentieel voor de peesstructuur. Het wordt verkregen door bloed te centrifugeren en bevat talrijke groeifactoren die de genezing versnellen.
- Mesenchymale stamcellen: Deze worden onder ultrasone begeleiding in de pees geïnjecteerd en differentiëren in tenocyten of zorgen voor regeneratie van de pees door ontstekingsremmende en trofische effecten.
- Beenmergconcentraat: Uit het borstbeen of bekken genomen, levert gecentrifugeerd beenmerg een concentraat dat rijk is aan stamcellen en groeifactoren, wat de genezing bevordert.
Lokale zorg omvat:
- Aanbrengen van koude op de ledemaat om pijn en ontsteking te verminderen.
- Aanbrengen van vesicatoir(verwarmingsproduct) om peesgenezing te stimuleren. Alleen tijdens de genezingsfase.
Laser- of schokgolftherapieën kunnen ook worden gebruikt, hoewel de effectiviteit ervan controversieel is.
Fysiotherapie
Naast de bovengenoemde methoden kunnen ook andere oplossingen worden overwogen. Revalidatietechnieken zijn de laatste jaren sterk ontwikkeld. Follow-up door een osteopaat of masseur kan nuttig zijn voor je paard tijdens zijn herstel. Laser- en schokgolftherapieën worden ook steeds gebruikelijker.
Cryotherapie is een effectieve methode, waarbij kooldioxide wordt samengeperst tot 50 bar bij een temperatuur van -80°C. Deze techniek maakt het mogelijk om in slechts enkele minuten een huidtemperatuur van 4°C te bereiken, met pijnstillende, ontstekingsremmende, spierontspannende en oedeem bestrijdende effecten. Cryotherapie moet worden toegepast op een droge, getonifieerde huid om de pijn van natte kou te voorkomen en voor een optimale effectiviteit.
De effecten van de laser omvatten elektromechanische, fotoablatieve en thermische acties. De laser kan atomen ioniseren. Dit creëert een plasma dat schokgolven genereert die weefselstructuren kunnen afbreken. Het heeft ook fotochemische en ontstekingsremmende effecten door pro-inflammatoire cytokinen te moduleren. De laser verhoogt de NO-niveaus in weefsels.
Therapeutisch ultrageluid maakt gebruik van mechanische en thermische mechanismen. In de gepulseerde modus voeren ze een fibrolytische micromassage uit. In de continue modus produceren ze warmte door wrijving. Dit leidt tot plaatselijke vaatverwijding en een betere organisatie van de peesvezels.
Koude hydrotherapie is ook gunstig voor het verminderen van zwelling en het verlichten van pijn. Compressieverbanden kunnen de pees stabiliseren en ondersteunen, waardoor vochtophoping wordt voorkomen.Hyaluronzuur kan worden geïnjecteerd om de genezing van de pees te bevorderen door ontstekingen te remmen.
Tot slot kunnen spa’s met koud water van 4 tot 6°C en waterstralen ontstekingsprocessen verminderen en de genezing verbeteren dankzij hun pijnstillende, drainerende en masserende werking.
