Naviculare syndroom bij paarden

Naviculare syndroom, ook bekend als podotrochleair syndroom, is een gevreesde aandoening onder ruiters en eigenaren. De aandoening veroorzaakt chronische kreupelheid en kan leiden tot voortijdige pensionering van getroffen paarden. Inzicht in de oorzaken, symptomen, diagnose en mogelijke behandelingen is cruciaal voor een effectief management van deze aandoening.

Wat veroorzaakt deze aandoening?

Naviculare syndroom is een complexe aandoening waarvan de exacte oorzaken niet volledig worden begrepen. Het gaat om lokale pijn in hetnaviculare bot en omliggende structuren, zoals pezen, ligamenten en de podotrochleaire slijmbeurs. Letsels kunnen een of meer van deze structuren aantasten, wat leidt tot chronische pijn en kreupelheid.

Mogelijke oorzaken zijn fracturen van het naviculare bot,osteolyse (vernietiging van botweefsel), sclerose (verdikking van de botcontour) of de aanwezigheid vanosteofyten (botwoekeringen). Ontstekingen zoals tendonitis (ontsteking van de diepe buigpees), bursitis (ontsteking van de naviculare slijmbeurs) en desmitis (ontsteking van de gewrichtsbanden) komen ook vaak voor.

Voorbestemmende factoren zijn genetica, overmatige mechanische belasting door onvoldoende beslag, ongeschikte ondergrond en herhaalde belasting van de voorbenen. De aandoening komt vooral voor bij rijpaarden en quarterpaarden, die vaak worden blootgesteld aan intensief, veeleisend werk.

Er zijn verschillende vormen van het naviculairsyndroom, die elk specifieke structuren van de paardenvoet aantasten:

1. Tendineuze vorm: Betrokkenheid van de diepe buigpees. Het wordt gekenmerkt door ontsteking en beschadiging van de pees, wat aanzienlijke pijn kan veroorzaken bij elke beweging.
2. Ligamentaire vorm: Betrokkenheid van de collaterale sesamoïde ligamenten of het odd ligament. Deze vorm is vaak het gevolg van overmatige spanning en ontsteking van de ligamenten.
3. Scleroserende vorm: Betrokkenheid van hetnaviculare bot met verdikking van het bot. Deze verharding kan de flexibiliteit verminderen en de pijn verergeren.
4. Cysteuze vorm: Aanwezigheid van cysten in het naviculare bot, waardoor gebieden van zwakte en aanhoudende pijn ontstaan.
5. Osteolytische vorm: progressieve vernietiging van het naviculare bot, waardoor holtes ontstaan en de botstructuur verzwakt.
6. Samengestelde vorm: Combinatie van verschillende van de bovenstaande vormen, waardoor de behandeling complexer wordt.

Wat zijn de symptomen van het naviculumsyndroom?

Symptomen van het naviculumsyndroom bij paarden uiten zich voornamelijk in kreupelheid van de voorbenen. Dit kan unilateraal of bilateraal zijn. In rust nemen aangedane paarden vaak een pijnstillende houding aan door het aangedane been naar voren te strekken om de pijn te verlichten. Op de lange termijn kan deze chronische kreupelheid leiden tot atrofie van de voet, waardoor deze smaller en verticaler wordt.

Tijdensinspanning wordt de kreupelheid duidelijker, met kortere, smallere gangen. De achterste fase van de pas is vaak korter, vooral als het paard op harde ondergrond of in nauwe cirkels werkt. Botlaesies verergeren de kreupelheid over het algemeen op harde ondergrond, terwijl laesies aan de weke delen de kreupelheid verergeren op zachte ondergrond.

Kreupelheid is intermitterend, met fases van pijn van verschillende intensiteit, en is vaak meer uitgesproken tijdens springoefeningen of moeilijke landingen. Dehoeven van aangetaste paarden kunnen ook opvallende kenmerken hebben, zoals blaarvorming of terugwijkende hielen, wat de pijn en kreupelheid verergert.

Hoe wordt de aandoening vastgesteld?

De diagnose van het naviculumsyndroom is gebaseerd op een combinatie vanklinisch onderzoek enmedische beeldvorming. Hetklinisch onderzoek omvat statische (rust) en dynamische (beweging) observaties. De planktest, hoewel lastig te interpreteren, houdt in dat de voet van het paard op een plank wordt geplaatst en de pijnreacties worden geobserveerd wanneer de plank wordt opgetild.

Lokale verdoving van het distale deel van de voet kan ook worden gebruikt om de locatie van de pijn te bevestigen. Als de motoriek verbetert na verdoving, geeft dit aan dat de pijn in dit gebied ontstaat. Dit is echter geen definitieve indicatie van het podotrochleair syndroom.

Beeldvormende technieken zoals radiografie enechografie zijn essentieel voor het observeren van botstructuren en zachte weefsels. Radiografie wordt gebruikt om afwijkingen te visualiseren, zoals botfragmenten, radiolucente gebieden of veranderingen in botdichtheid.Echografie wordt gebruikt om zachte weefsels zoals pezen en ligamenten te onderzoeken.

MRI (Magnetic Resonance Imaging) is de methode bij uitstek voor een nauwkeurige en uitgebreide diagnose. Hiermee kunnen de verschillende structuren van de voet in detail worden beoordeeld en kunnen laesies worden opgespoord die niet zichtbaar zijn op röntgenfoto’s ofechografie. Deze techniek is echter duur en niet overal beschikbaar.

Welke behandelingen zijn beschikbaar?

Behandeling van het naviculumsyndroom is gericht op het verlichten van de pijn en het vertragen van de progressie van de ziekte. Het kan de aandoening echter niet genezen. In gevallen van intense kreupelheid moet het paard rust krijgen omde ontsteking te laten verdwijnen en botombouw te laten plaatsvinden.

Adequaat beslag is essentieel om de druk op het podo-trochleaire apparaat te verminderen. Orthopedische schoenen zoalsegg-bar schoenen of Napoleon-schoenen worden vaak gebruikt om de hielen te ondersteunen. Dit maakt het ook makkelijker om de voet aan te zetten. Samenwerking tussen de dierenarts en de hoefsmid is essentieel om het beslag aan te passen aan de specifieke behoeften van het paard.

Medicamenteuze behandeling kan bestaan uit niet-steroïde ontstekingsremmers om de pijn te verminderen, corticosteroïde injecties voor plaatselijke ontstekingen entiludroninezuur-infusies om botvorming tegen te gaan. Afhankelijk van de waargenomen laesies kunnen ook andere opties worden overwogen, zoalsacupunctuur en schokgolven. Fysiotherapie en kinesitherapie zijn andere aanvullende therapieën die de mobiliteit kunnen verbeteren, de spieren kunnen versterken en het herstel van het paard kunnen bevorderen.

In ernstige gevallen zullen dierenartsen neurectomie overwegen. Hierbij worden de digitale handpalmzenuwen doorgesneden om de pijn weg te nemen. Deze procedure is echter controversieel vanwege de risico’s, zoals verlies van gevoeligheid en herhaling.

Wat zijn de natuurlijke alternatieven?

Als aanvulling op medische behandelingen kunnen voedingssupplementen helpen bij de behandeling van het naviculumsyndroom. Supplementen op basis van harpagophytum helpen bijvoorbeeld om stijfheid te beperken en de flexibiliteit van de gewrichten te verbeteren. Biotine wordt ook aanbevolen om een goede hoorngroei te stimuleren en de voet te versterken.

Planten met ontstekingsremmende eigenschappen, zoals harpagofytum en moerasspirea, kunnen in reguliere kuren worden gebruikt. Andere supplementen, zoals Artphyton, ondersteunen respectievelijk de bloedcirculatie in de voet en de gewrichtsfunctie. Fytotherapie kan ook de aanmaak van botcellen stimuleren en botdemineralisatie voorkomen.

Moerasspirea, rijk aan salicylaten, is een effectieve ontstekingsremmende plant. Het wordt vaak gebruikt om pijn en ontstekingen op natuurlijke wijze te behandelen. Bamboe bevordert de wederopbouw van vernietigd weefsel, terwijl heermoes de collageensynthese stimuleert. Zwarte bes heeft eigenschappen die lijken op die van cortison, waardoor het nuttig is om ontstekingen te verminderen. Lithothamnion, rijk aan mineralen, helpt botten te remineraliseren.

Tot slot beschermen verbindingen zoals glucosamine en chondroïtine, gecombineerd met sporenelementen zoals koper, zink en mangaan, het kraakbeen. Ze behouden de elasticiteit en verbeteren de soepelheid van de gewrichten. Hoefsmeer kan de zool versterken en de gevoeligheid van de voet verminderen. Dit draagt bij aan het algemene welzijn van het paard.