Strangles: een zeer besmettelijke ademhalingsziekte bij paarden

Strangles is een zeer besmettelijke ademhalingsziekte die vooral jonge paarden treft. Veroorzaakt door de bacterie Streptococcus equi subsp. equi, leidt het tot ernstige complicaties en kan het aanzienlijke economische gevolgen hebben.

Wat veroorzaakt deze ziekte?

Wurgstokken is een infectie van de bovenste luchtwegen van paarden, veroorzaakt door de bacterie Streptococcus equi subspecies equi, een Gram-positieve ziekteverwekker. In tegenstelling tot S. equi subsp. zooepidemicus, die deel uitmaakt van de commensale flora, is S. equi subsp. equi uitsluitend pathogeen. Er is weinig bekend over de overleving van deze bacterie in de buitenomgeving, hoewel studies suggereren dat de bacterie enkele maanden kan overleven in gunstige omstandigheden qua temperatuur en vochtigheid.

De ziekte is zeer besmettelijk en wordt voornamelijk overgedragen door direct contact met besmette paarden of indirect contact met besmette voorwerpen zoals waterbakken, voederbakken en zelfs de kleding van verzorgers. Zieke en herstellende paarden en gezonde dragers zijn de belangrijkste besmettingsbronnen. Deze gezonde dragers herbergen de bacterie in hun darmzakken en kunnen de bacterie nog enkele weken na klinisch herstel verspreiden.

Strangles treft vooral jonge paarden jonger dan vijf jaar, maar kan paarden van elke leeftijd treffen. De morbiditeit in groepen naïeve paarden kan oplopen tot 100%, hoewel de mortaliteit laag blijft, rond de 1 tot 5%, meestal door complicaties bij jonge veulens.

Wat zijn de symptomen van strangles?

Wurgstokken uit zich in verschillende symptomen, afhankelijk van de ernst van de infectie. Na een korte incubatietijd van 3 tot 7 dagen vertonen besmette paarden klinische symptomen die wijzen op de klassieke of catarrale vorm van de ziekte.

De eerste symptomen zijn lethargie, koorts tot 40°C en anorexie. Sereuze rhinitis ontwikkelt zich snel tot mucopurulente en vervolgens purulente afscheiding. Er ontwikkelt zich faryngitis vergezeld van dysfagie, met hypertrofie van de mandibulaire en retropharyngeale lymfeklieren, die vaak stijfheid van de nek veroorzaken. Indien onbehandeld, abcessen deze lymfeklieren binnen 3 tot 7 dagen, waardoor romige, gelige pus uitwendig of in de darmzakken uitvloeit.

In gunstige gevallen duurt het herstel 2 tot 4 weken, maar er kunnen ook ernstigere vormen voorkomen. De grillige of bastaardvorm van strangles wordt gekenmerkt door meerdere abcessen in verschillende delen van het lichaam, waaronder de huid, het zenuwstelsel, de longen en het genitale kanaal.

Immuungemedieerde aandoeningen, hoewel zeldzaam, omvatten hemorragische purpura, vasculitis met onderhuids oedeem, petechiën en mucosale ecchymose. Andere complicaties zijn glomerulonefritis, haaruitval, stomatitis en verschillende vormen van myopathie.

Hoe wordt de ziekte gediagnosticeerd?

De diagnose van strangles is voornamelijk gebaseerd op observatie van de karakteristieke klinische symptomen en analyse van verschillende monsters.

1. Klinische symptomen: De symptomen van strangles zijn vaak voldoende suggestief om de diagnose te stellen, vooral als de epidemiologische context zeer besmettelijk is.
2. Paraklinisch onderzoek: Bloedbeeldanalyse en fibrinogeentest onthullen constante neutrofiele leucocytose en hyperfibrinogenemie, soms met anemie en trombocytopenie.
3. Opsporen van abcessen: Endoscopie van de darmzakken kan worden gebruikt om niet-externe abcessen op te sporen. Voor grillige vormen kunnen thorax- en abdominale röntgenfoto’s of echografie nodig zijn.
4. Identificatievan de ziekteverwekker: Bacteriologie wordt gebruikt om bacteriën te kweken en te isoleren uit verschillende monsters (nasofarynxswabs, neusspoeling). PCR (Polymerase Chain Reaction) is echter sneller en gevoeliger, waardoor de aanwezigheid van S. equi DNA kan worden gedetecteerd. Deze methode is vooral nuttig vanwege de nauwkeurigheid en snelheid.
5. Serologie: hiermee worden antilichamen tegen S. equi aangetoond. Serologische tests van het ELISA-type worden gebruikt om blootstelling aan de bacterie in het verleden vast te stellen en om het kuddebeheer te ondersteunen.

Welke behandelingen zijn er beschikbaar?

De behandeling van strangles hangt af van het stadium en de ernst van de infectie. Als er geen complicaties optreden, herstellen de meeste paarden zonder specifieke behandeling. Hier zijn enkele behandelingsmogelijkheden:

1. Rust en ondersteunende zorg: Plaats het paard in een rustige omgeving met toegang tot water en vochtig, gemakkelijk te slikken voer.
2. Plaatselijke behandelingen: Warme kompressen zoals Animalintex kunnen worden aangebracht om de abcessen te helpen rijpen. Als de abcessen niet vanzelf openbarsten, kan drainage door middel van een chirurgische incisie en dagelijkse reiniging met een antiseptische oplossing nodig zijn.
3. Ontstekingsremmers: Niet-steroïde ontstekingsremmers kunnen koorts en pijn helpen verminderen en eten en drinken gemakkelijker maken.
4. Antibiotica: Het gebruik van antibiotica is controversieel. In feite kan het de rijping van abcessen vertragen en het opnieuw verschijnen van abcessen bevorderen nadat de behandeling is gestopt. In ernstige gevallen of bij uitgezaaide abcessen kunnen antibiotica echter essentieel zijn. Het gebruik ervan moet rationeel en onder toezicht van een dierenarts gebeuren.
5. Behandeling van complicaties: Uitgezaaide abcessen vereisen een langdurige behandeling met antibiotica. Hemorragische purpura wordt behandeld met corticosteroïden zoals dexamethason, soms in combinatie met antibiotica of ontstekingsremmers.

Wat zijn de natuurlijke alternatieven?

Naast conventionele behandelingen kunnen bepaalde geneeskrachtige planten helpen om de symptomen van strangles te verlichten:

• Eucalyptus: Antiseptisch, slijmoplossend en decongestivum, het helpt om bronchiale afscheidingen te verdunnen en af te voeren.
• Tijm: Antibacterieel en antitussief, het verzacht bronchiale spasmen en versterkt de luchtwegen.
• Dennenknop: Ontzwellend en decongestivum, het verhoogt de ademhalingscapaciteit.
• Marshmallow: verzacht irritatie van bronchiale slijmvliezen en vermindert hypersecretie.
• Hysop: Werkt vochtafdrijvend en slijmoplossend en helpt bronchiale afscheidingen af te voeren.
• Rozenbottel: Rijk aan vitamine C, versterkt het beschermende slijm van de longmembranen.
• Klis: Helpt om gifstoffen en stofwisselingsresten uit het lichaam te verwijderen.
• Echinacea: Stimuleert het immuunsysteem door de productie van witte bloedcellen en interferon te verhogen.

Wat zijn de preventiemiddelen?

Strangles wordt voorkomen door strikte sanitaire maatregelen en het gebruik van vaccins waar mogelijk.

1. Vaccinatie: In Europa is een verzwakt levend vaccin beschikbaar dat 3 maanden bescherming biedt. Het onderdrukt de bacteriële uitscheiding echter niet en kan geen onderscheid maken tussen gevaccineerde en geïnfecteerde paarden.
2. Gezondheidsprofylaxe: Screening op gezonde dragers en uitscheidende paarden is essentieel. Nieuwkomers moeten in quarantaine geplaatst en gescreend worden.
3. Weidebeheer en uitrusting: Paddocks waar zieke paarden hebben gestaan moeten minstens vier weken onbezet blijven. Apparatuur voor eenmalig gebruik moet worden gebruikt en er moet een voetbad worden geplaatst voor elke besmette stal.

In het geval van een epizoötie, :

• Stop alle paardenbewegingen.
• Dagelijks de temperatuur opnemen.
• Zieke en koortsige paarden isoleren.
• Reinig en desinfecteer alle uitrusting en stallen die in contact komen met een ziek paard.
• Gebruik apparatuur voor eenmalig gebruik in besmette gebieden.

Door deze preventieve maatregelen te nemen en waakzaam te blijven, kun je de verspreiding van deze zeer besmettelijke ziekte beperken.