prostaat

Wat is de prostaat en wat is zijn functie?

De prostaat is een klier van het mannelijke voortplantingssysteem, gelegen onder de blaas en rond de urinebuis. Met een grootte vergelijkbaar met een walnoot speelt hij een essentiële rol in de reproductieve functie. De belangrijkste functie is de productie en afscheiding van een vloeistof die ongeveer 30% van het zaadvocht uitmaakt en bijdraagt aan de mobiliteit en overleving van spermacellen. De prostaatsecretie, rijk aan enzymen en zink, helpt bij de liquefactie van sperma en beschermt het genetisch materiaal tijdens de bevruchting.

Met het ouder worden heeft de prostaat de neiging om groter te worden, een natuurlijk proces dat urineproblemen kan veroorzaken en regelmatige medische controles vereist. Inzicht in de functie en de bijbehorende aandoeningen is essentieel om een goede prostaatgezondheid te behouden.

Veelvoorkomende prostaatziekten: symptomen en diagnose

Verschillende aandoeningen kunnen de prostaat aantasten, elk met specifieke gevolgen voor de urinaire en reproductieve gezondheid. De meest voorkomende prostaatziekten zijn:

• Benigne prostaathyperplasie (BPH): ook bekend als goedaardige prostaatvergroting, is een aandoening waarbij de prostaat groter wordt en de urinebuis kan vernauwen, wat leidt tot moeilijk urineren, verhoogde nachtelijke urinelozing (nycturie) en een zwakke urinestraal. Dit treft voornamelijk mannen ouder dan 50 jaar en kan behandeld worden met medicijnen of een operatie bij ernstige klachten.
• Prostatitis: een acute of chronische ontsteking van de prostaat, meestal veroorzaakt door een bacteriële infectie, met symptomen zoals pijn in het bekkengebied, plasproblemen en soms koorts met koude rillingen. De behandeling bestaat uit antibiotica en ontstekingsremmende geneesmiddelen.
• Prostaatkanker: de tweede meest voorkomende vorm van kanker bij mannen, die in de vroege stadia vaak geen symptomen veroorzaakt. Een verhoogde PSA-waarde (prostaat-specifiek antigeen) in het bloed kan wijzen op een probleem. Een regelmatige screening vanaf 50 jaar wordt aanbevolen voor een vroege diagnose en effectieve behandeling.

De diagnose van prostaatziekten wordt gesteld door verschillende onderzoeken, waaronder rectaal toucher, PSA-test, prostaat-echografie en, indien nodig, een biopsie bij vermoeden van kanker.

Preventie en behandeling van prostaatziekten

Het behouden van een gezonde prostaat vereist preventieve maatregelen en een gepaste behandeling indien een aandoening wordt vastgesteld.

• Levensstijl en voeding: een dieet rijk aan antioxidanten, omega-3-vetzuren, lycopeen (uit tomaten), zink en selenium helpt ontstekingen te verminderen en prostaatproblemen te voorkomen. Overmatige consumptie van alcohol, cafeïne en verzadigde vetten moet worden vermeden.
• Regelmatige lichaamsbeweging: een sedentaire levensstijl verhoogt het risico op circulatieproblemen en ontstekingen die de prostaat kunnen beïnvloeden. Matige lichaamsbeweging helpt het risico op BPH en prostaatkanker te verlagen.
• Regelmatige screening: vanaf 50 jaar (of 45 jaar bij een familiegeschiedenis van prostaatkanker) wordt aangeraden om een PSA-test en rectaal onderzoek uit te voeren om vroegtijdig eventuele afwijkingen op te sporen.
• Medische en chirurgische behandelingen: afhankelijk van de aandoening omvatten behandelingsopties alfa-blokkers, 5-alfa-reductaseremmers (om de prostaat te verkleinen bij BPH), antibiotica bij prostatitis en, in vergevorderde gevallen van prostaatkanker, behandelingen zoals prostatectomie, radiotherapie en hormoontherapie.

Veelgestelde vragen over de prostaat

1. Wat zijn de eerste symptomen van prostaatproblemen?

De meest voorkomende symptomen zijn frequent urineren, een zwakke of onderbroken urinestraal, pijn in het bekkengebied en, in sommige gevallen, erectiestoornissen. Een medische controle wordt aangeraden bij het optreden van deze symptomen.

2. Op welke leeftijd moet een screening voor prostaatkanker beginnen?

De screening voor prostaatkanker wordt aanbevolen vanaf 50 jaar bij mannen zonder risicofactoren en vanaf 45 jaar bij mannen met een familiegeschiedenis of van Afrikaanse afkomst (een hogere risicogroep).

3. Hoe kan men prostaatziekten op natuurlijke wijze voorkomen?

Een evenwichtig dieet, regelmatige lichaamsbeweging, een stabiel lichaamsgewicht behouden en het beperken van alcohol- en tabaksgebruik kunnen het risico op BPH en prostaatkanker aanzienlijk verminderen.

4. Welke behandelingen zijn er voor benigne prostaathyperplasie?

De behandelingsmogelijkheden hangen af van de ernst van de symptomen en kunnen bestaan uit:

• Alfa-blokkers om de spieren in de prostaat te ontspannen en urineren te vergemakkelijken.
• 5-alfa-reductaseremmers om de prostaatgrootte op lange termijn te verkleinen.
• Chirurgische ingrepen (transurethrale resectie of laserbehandeling) bij ernstige urinewegproblemen.

5. Is prostaatkanker altijd agressief?

Nee, sommige vormen van prostaatkanker ontwikkelen zich zeer langzaam en vereisen niet meteen behandeling. In dergelijke gevallen wordt vaak actieve bewaking aanbevolen om onnodige behandelingen en bijwerkingen te vermijden.

6. Zijn er voedingssupplementen die de prostaatgezondheid ondersteunen?

Ja, bepaalde supplementen met zaagpalm (Serenoa repens), lycopeen, zink en selenium kunnen helpen om de prostaatgezondheid te ondersteunen en symptomen van BPH te verminderen. Ze vervangen echter geen medische controles.

7. Heeft de prostaat invloed op de seksuele functie?

Ja, bepaalde prostaatziekten, zoals BPH en prostatitis, kunnen erectiestoornissen of pijnlijke ejaculatie veroorzaken. Behandelingen moeten worden afgestemd om deze mogelijke bijwerkingen te minimaliseren.

8. Kan prostaatkanker worden voorkomen?

Hoewel prostaatkanker niet volledig kan worden voorkomen, kan een gezonde levensstijl, het beperken van de consumptie van rood vlees en verzadigde vetten, en een dieet rijk aan antioxidanten helpen om het risico te verlagen.