Goedaardige prostaathyperplasie

Goedaardige prostaathyperplasie is een abnormale ontwikkeling van de prostaatklier. Symptomen zijn onder andere een belemmering van de blaaslediging (zwakke urinestraal). De symptomen evolueren geleidelijk naar incontinentie. We zullen het principe van hypertrofie uitleggen voordat we naar de symptomen en mogelijke complicaties kijken.

Wat is goedaardige prostaathyperplasie?

Bij sommige mannen wordt de prostaatklier te groot naarmate ze ouder worden, waardoor het plassen bemoeilijkt wordt. Deze overmatige groei staat bekend als goedaardige prostaathypertrofie (BPH) of prostaatadenoom. Twee op de drie mannen ouder dan 50 jaar hebben geen symptomen van plasklachten die verband houden met de conditie van hun prostaat. De kans op symptomatische BPH neemt echter toe met de leeftijd. Na de leeftijd van 60 jaar ervaart 60% van de mannen prostaatproblemen, oplopend tot 90% na de leeftijd van 85 jaar.

De prostaat verklaard

De prostaat, een exocriene klier van het mannelijke geslachtsorgaan, is zo groot als een walnoot en bevindt zich onder de blaas. Hij speelt een essentiële rol bij de afscheiding van ongeveer 20% van het zaadvocht, een cruciaal bestanddeel van sperma. De structuur, die lijkt op een kastanje of een kegel, omringt de bovenste urinebuis waar deze aansluit op de blaas. Deze klier neemt in volume toe na het veertigste levensjaar en blijft groeien naarmate je ouder wordt.

Anatomisch ligt de prostaat in de bekkenholte, tussen de blaas, het rectum en de schaambeenverbinding. Hij wordt omringd door de spieren die de anus opheffen. Bij jongvolwassenen weegt hij ongeveer 20 gram.

Functioneel produceert de prostaat een alkalische vloeistof, die essentieel is voor het neutraliseren van de vaginale zuurgraad en het voorkomen van spermacoagulatie. Hij speelt ook een rol bij het plassen en klaarkomen, dankzij de gestreepte sluitspier eronder.

Met het ouder worden heeft de prostaat de neiging tot hypertrofie, een veel voorkomend verschijnsel na het 50e levensjaar. De prostaat is afhankelijk van androgenen, mannelijke hormonen, voor een optimale werking. Bij vrouwen worden de parurethrale klieren soms beschouwd als het equivalent van de prostaat.

Wat is goedaardige prostaathyperplasie?

Bij sommige mannen neemt de prostaat naarmate ze ouder worden overmatig in omvang toe, waardoor ze moeite hebben met plassen. Deze buitenproportionele groei staat bekend als goedaardige prostaathyperplasie of prostaatadenoom. Het risico om deze aandoening te ontwikkelen neemt toe met de leeftijd: na de leeftijd van 60 jaar lijdt 60% van de mannen eraan en dit cijfer stijgt tot 90% na de leeftijd van 85 jaar. De incidentie van BPH neemt dus toe met de leeftijd, met een hogere prevalentie bij mannen van 79 jaar en ouder. Studies tonen aan dat in Frankrijk jaarlijks bijna 70.000 mannen een BPH-operatie ondergaan. Obesitas kan het risico op deze aandoening ook verhogen.

Goedaardige prostaathyperplasie ontwikkelt zich nooit tot prostaatkanker en verhoogt het risico op prostaatkanker niet. Het is een niet-kankerachtige vergroting van de prostaat door celdeling. In tegenstelling tot kanker zaait BPH niet uit naar andere delen van het lichaam en is het over het algemeen niet dodelijk.

BPH wordt over het algemeen gediagnosticeerd door een digitaal rectaal onderzoek, dat gepaard kan gaan met bloedtesten om prostaatkanker uit te sluiten. Medicijnen zoals terazosine of finasteride worden gebruikt om de prostaatspieren te ontspannen of de prostaat te verkleinen. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn.

Wat veroorzaakt prostaatkanker?

Goedaardige prostaathyperplasie (BPH) heeft geen eenduidige oorzaak. Het wordt daarom beschouwd als een natuurlijke ontwikkeling die samenhangt met de veroudering van de overgangszone van de prostaat. Hoewel BPH geen risicofactor is voor prostaatkanker, leidt het wel tot hyperplasie van de prostaatbestanddelen.

Deze toename gaat vaak gepaard met dystrofie of atrofie. Gladde spiercellen en interstitiële fibroblasten vermenigvuldigen zich ook. Hyperplasie varieert naargelang de verschillende zones van de prostaat. De prostaat bestaat uit vijf verschillende anatomische zones:

• de perifere zone
• de centrale zone
• de overgangszone
• de anterieure fibromusculaire stromazone
• de periprostatische klierzone.

BPH tast vooral de overgangszone aan, waardoor de urethra verstopt raakt en de urineafvoer belemmerd wordt. De symptomen zijn het gevolg van een samentrekking van de gladde spieren (een dynamisch mechanisme) en een toename van het kliervolume (een statisch mechanisme), vooral gestimuleerd door androgenen zoals dihydrotestosteron.

Risicofactoren voor BPH zijn onder andere veroudering, abdominale obesitas en gebrek aan lichaamsbeweging. Leeftijdsgerelateerde hormonale veranderingen kunnen BPH beïnvloeden. Deze omvatten variaties in testosteron en dihydrotestosteron. Deze hypothese moet echter nog bevestigd worden.

Bepaalde geneesmiddelen verergeren de symptomen van BPH. Dit zijn onder andere antihistaminica en neusdecongestiva. Deze producten kunnen ook urineretentie veroorzaken. Het is belangrijk om plasklachten te melden aan een arts of apotheker.

De symptomen van goedaardige prostaathyperplasie herkennen

Goedaardige prostaathyperplasie (BPH ) bemoeilijkt het urineren: de urine komt traag op gang, de stroom is zwak en onderbroken en er blijven druppels achter na het urineren. Mannen met BPH hebben meer kans op blaasstenen en terugkerende urineweginfecties .

Symptomen, bekend als dysurische plasstoornissen, zijn onder andere :

• Pollakiurie: verhoogde frequentie van urineren.
• Urineren met kleine volumes.
• Moeite om de mictie op gang te brengen en te voltooien.
• Zwakke of intermitterende urinestraal.
• Vertraagde druppels na het urineren.
• Nocturie: frequente behoefte om ‘s nachts te plassen.
• Incontinentie, met urineverlies tot gevolg.
• Aanwezigheid van bloed in de urine.

BPH kan zich manifesteren als een gevoel van onvolledige lediging, wat aanzet tot frequent urineren. De symptomen van BPH zijn vaak zo karakteristiek dat patiënten zelf de aandoening vermoeden voordat ze een arts raadplegen.

In zeldzame gevallen kan BPH zich openbaren door acute urineretentie, veroorzaakt door verschillende factoren zoals nieuwe medicatie, anesthesie, urine-infectie of constipatie. Sommige mannen hebben helemaal geen symptomen. De symptomen komen vaker voor na het 50e levensjaar.

Wanneer de vergrote prostaat druk uitoefent op de plasbuis en de blaas, kan de diameter van de plasbuis worden verkleind of geblokkeerd, waardoor de plasgewoonten veranderen en het urineren bemoeilijkt wordt.

BPH kan ook verward worden met andere aandoeningen, zoals infectie, prostaatkanker of een overactieve blaas. De symptomen vallen uiteen in twee categorieën:

• Irritatief: Frequente en plotselinge behoefte om te plassen, vooral ‘s nachts.
• Obstructief: Moeite met plassen door vernauwing van de urinebuis, inclusief een zwakke mictiestroom en een gevoel van onvolledige lediging.

Complicaties bij goedaardige prostaathyperplasie

Een blaas die niet volledig leegloopt, verhoogt het risico op urine-infecties en nierproblemen. Bij sommige mannen kan benigne prostaathyperplasie (BPH) leiden tot de vorming van blaasstenen of herhaalde urineweginfecties. Er worden ook gevallen van urineretentie waargenomen en in zeldzame situaties kan een volledige obstructie van de plasbuis optreden, wat een medisch noodgeval vormt dat bekend staat als acute urineretentie. BPH kan ook een negatieve invloed hebben op het seksleven van patiënten vanwege de psychologische impact.

Hoewel BPH nooit overgaat in prostaatkanker, kunnen de twee aandoeningen gelijkaardige symptomen vertonen. Het is mogelijk om tegelijkertijd prostaatadenoom en prostaatkanker te hebben.

Complicaties geassocieerd met BPH zijn onder andere:

• Acute urineretentie: uit zich door een onvermogen om te plassen en intense suprapubische pijn. Hiervoor is een spoed urinekatheter nodig.
• Chronische urineretentie: wordt gekenmerkt door aanhoudende urineresten in de blaas, wat leidt tot overloopincontinentie. Dit kan leiden tot nierfalen.
• Urineweginfectie en blaasstenen: veroorzaakt door stagnerende urine in de blaas, wat kan leiden tot hematurie.
• Hyperactiviteit van de blaas: wordt waargenomen bij sommige patiënten met BPH. Het verhoogt het risico op urine-infecties en nierproblemen.

Het is belangrijk om te weten dat de symptomen en complicaties van BPH variëren. Urineproblemen die geassocieerd worden met BPH vereisen de juiste behandeling om complicaties van verschillende ernst te voorkomen.

Bronnen:

• https://www.chu-lyon.fr/hypertrophie-benigne-de-prostate-adenome-de-prostate#:~:text=Elle resulteert in een,is geen kanker.
• https://www.vidal.fr/maladies/reins-voies-urinaires/hypertrophie-benigne-prostate-hbp.html