Schildklieraandoeningen: hyperthyreoïdie bij katten

Hyperthyreoïdie is een van de meest voorkomende hormonale aandoeningen bij oudere katten. Een overproductie van schildklierhormonen veroorzaakt deze aandoening, die ernstige gevolgen kan hebben als ze niet snel wordt behandeld.

Wat veroorzaakt deze ziekte?

Hyperthyreoïdie bij katten is het gevolg van een aandoening van de schildklier, die verantwoordelijk is voor de productie van schildklierhormonen (T3 en T4), die essentieel zijn voor het reguleren van de stofwisseling.

In 98% van de gevallen veroorzaakt goedaardige nodulaire hyperplasie hyperthyreoïdie bij katten. Deze overmatige maar niet-kankerachtige proliferatie van schildklierweefsel genereert een overproductie van hormonen. In zeldzamere gevallen, in 1 tot 2% van de gevallen, veroorzaakt een schildklieradenocarcinoom, een kwaadaardige tumor, de ziekte. Bovendien verstoort een ectopische schildklier, abnormaal gelegen in de borstholte, soms de normale werking en veroorzaakt in uitzonderlijke gevallen hyperthyreoïdie.

Omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan chemische stoffen (hormoonontregelaars), zouden een rol kunnen spelen bij het ontstaan van de ziekte. Onderzoekers bestuderen bepaalde bestanddelen van kattenvoer, zoals jodiumrijke conserveringsmiddelen en huishoudelijke verontreinigende stoffen, als mogelijke factoren.

Tot slot zijn er genetische predisposities geïdentificeerd, hoewel deze zeldzaam zijn. Bepaalde rassen, zoals Siamezen en Himalaya’s, lijken minder vatbaar te zijn voor deze ziekte. Hyperthyreoïdie komt voornamelijk voor bij katten ouder dan 10 jaar.

Wat zijn de symptomen van hyperthyreoïdie?

Hyperthyreoïdie bij katten veroorzaakt verschillende symptomen, die allemaal verband houden met een overactieve stofwisseling.

Veel voorkomende symptomen :

• Gewichtsverlies ondanks toegenomen eetlust.
• Toegenomen dorst en plassen (polyuro-polydipsie).
• Spijsverteringsstoornissen zoals braken of diarree.
• Hyperactiviteit, prikkelbaarheid en nachtelijke vocalisaties.
• Doffe, onverzorgde vacht.

Minder vaak voorkomende symptomen:

• Verschijnen van een voelbare knobbel in de nek.
• Gedragsveranderingen, zoals agressiviteit of het zoeken naar frisheid.
• Plotselinge blindheid in verband met hoge bloeddruk.
• Spierzwakte of trillen.

In sommige gevallen kan de kat asymptomatisch zijn. Tijdens een jaarlijkse controle bij de dierenarts kan bloedonderzoek onvoorziene hyperthyreoïdie opsporen door hoge waarden van thyroxine (T4) aan te tonen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose van hyperthyreoïdie bij katten is gebaseerd op een strenge procedure die uit verschillende stappen bestaat. Het begint allemaal met een klinische verdenking op basis van symptomen die door de eigenaar worden waargenomen of door de dierenarts tijdens een lichamelijk onderzoek worden ontdekt. Een palpabele schildklierknobbel, aanzienlijk gewichtsverlies of hartafwijkingen, zoals tachycardie of een hartruis, kunnen wijzen op deze pathologie.

De diagnose wordt bevestigd door een bloedtest, die het thyroxineniveau (T4) in het bloed meet. Een hoge concentratie van dit hormoon is een kenmerkend teken van hyperthyreoïdie. In sommige gevallen blijven de resultaten echter binnen de normale grenzen ondanks een sterk klinisch vermoeden. Natuurlijke schommelingen in de T4-spiegel of de aanwezigheid van een bijkomende ziekte kunnen de afwijkingen maskeren. In deze situaties wordt aanbevolen om de test te herhalen of om aanvullende hormoontests te gebruiken, zoals vrij T4, dat gevoeliger is.

Zodra hyperthyreoïdie is bevestigd, is het essentieel om te kijken naar mogelijke complicaties. De bloeddruk wordt vaak gemeten om het risico op arteriële hypertensie te beoordelen, een frequente complicatie van deze ziekte. Een echocardiogram kan eventuele gevolgen voor het hart vaststellen, zoals myocardhypertrofie. Tegelijkertijd worden urine- en bloedtests uitgevoerd om eventuele nierfunctiestoornissen op te sporen, die vaak gemaskeerd worden door hyperthyreoïdie.

Tot slot worden in gevallen waarin een operatie wordt overwogen,beeldvormende tests zoals CT-scans of scintigrafie uitgevoerd. Deze technieken maken het mogelijk om schildklierlaesies te lokaliseren en hun aard te bepalen, wat het gemakkelijker maakt om een geschikte operatie te plannen.

Welke behandelingen zijn beschikbaar?

Het doel van de behandeling van hyperthyreoïdie bij katten is om de overmatige productie van schildklierhormoon te verminderen, de symptomen te verlichten en complicaties op lange termijn te voorkomen. De keuze van de behandeling hangt af van een aantal factoren, waaronder de leeftijd van de kat, de algemene gezondheidstoestand en de aanwezigheid van bijkomende ziekten, zoals nierfalen.

Medische behandeling is vaak de eerste keuze. Deze is gebaseerd op het toedienen van medicijnen tegen de schildklier, zoals methimazol, die de overmatige productie van hormonen remmen. Deze behandeling is effectief en goedkoop, maar vereist dagelijkse doses en regelmatige veterinaire controle om de doses aan te passen en eventuele bijwerkingen, zoals braken, anorexia of jeuk, te controleren.

Een andere optie is het gebruik van een specifiek jodiumarm dieet. Deze aanpak beperkt de productie van schildklierhormonen door de klier te beroven van het element dat essentieel is voor de aanmaak ervan. Dit dieet vereist echter strikte exclusiviteit.

Radiotherapie, of jodotherapie, is een definitieve oplossing waarbij radioactief jodium wordt ingespoten. Dit richt zich op abnormaal schildklierweefsel en vernietigt het zonder andere organen aan te tasten. Hoewel deze behandeling zeer doeltreffend is, blijft ze duur en moet het dier langdurig in het ziekenhuis worden opgenomen om de blootstelling aan radioactiviteit te beperken.

Tot slot kan chirurgie overwogen worden. Verwijdering van de aangetaste schildklierlobben, bekend als thyroïdectomie, is een delicate maar definitieve operatie. Het vereist een voorafgaande beoordeling van de nierfunctie om gemaskeerde nierinsufficiëntie te vermijden. Hoewel deze aanpak redelijk kostbaar is, is er een risico op complicaties, zoals hypothyreoïdie of zenuwbeschadiging, waarmee rekening moet worden gehouden.

In alle gevallen, welke behandeling ook wordt gekozen, is regelmatige veterinaire controle essentieel.

Wat zijn de natuurlijke alternatieven?

Natuurlijke alternatieven vormen een aanvulling op de conventionele geneeskunde om de schildklier te ondersteunen en de symptomen van hyperthyreoïdie bij katten te verlichten. Ze mogen echter niet in de plaats komen van de juiste medische behandeling, omdat de ziekte hiermee over het algemeen niet zelfstandig onder controle kan worden gehouden. Hier zijn de belangrijkste natuurlijke opties.

Verschillende planten en supplementen kunnen helpen om de schildklierfunctie in balans te brengen en de algehele gezondheid van de kat te verbeteren. Citroenmelisse (Melissa officinalis) is bijzonder interessant: het helpt bij het behouden van normale schildklierhormoonspiegels en ondersteunt tegelijkertijd een gekalmeerd zenuwstelsel. Mariadistel wordt ook vaak aanbevolen voor het versterken van de lever, een orgaan dat vooral onder druk staat bij katten met hyperthyreoïdie.

Carnitine, een aminozuur, kan ook een belangrijke rol spelen. Bij katten met hyperthyreoïdie heeft het lichaam de neiging een tekort aan carnitine te krijgen. Suppletie (125 tot 250 mg, twee keer per dag) kan bepaalde symptomen helpen omkeren en tegelijkertijd de gezondheid van spieren en stofwisseling ondersteunen. Andere supplementen zoals spijsverteringsenzymen, essentiële vetzuren en vitamine C helpen de immuniteit en algemene vitaliteit van het dier te verhogen.

Voeding speelt een cruciale rol in de behandeling van schildklieraandoeningen. Een jodiumvrij dieet, aangeboden door sommige veterinaire merken, kan de productie van schildklierhormoon beperken. Dit type dieet is echter streng en moet uitsluitend worden gevolgd. Het is vooral geschikt voor binnenkatten, omdat elke inname van buitenvoedsel de effectiviteit in gevaar kan brengen.

Matige fysieke activiteit, zoals speelsessies of korte wandelingen, helpt om de stofwisseling in balans te houden. Tegelijkertijd is het essentieel om de algehele gezondheid van het dier te controleren in samenwerking met een dierenarts, in het bijzonder om onderliggende ziekten te identificeren, zoals nierfalen, dat vaak wordt gemaskeerd door hyperthyreoïdie.

Wat zijn de preventiemiddelen?

Hoewel het moeilijk is om hyperthyreoïdie volledig te voorkomen, kunnen bepaalde maatregelen de risico’s verminderen:

1. Regelmatige controles: Laat je kat elk jaar onderzoeken, vooral als ze ouder is, om eventuele vroege tekenen op te sporen.
2. Hoogwaardige voeding: Bied een uitgebalanceerd dieet en vermijd voeding met veel chemische toevoegingen of jodium.
3. Beperk giftige stoffen in het milieu: beperk de blootstelling aan hormoonverstorende stoffen in bepaalde huishoudelijke producten en textiel.
4. Zorgvuldige observatie: let op subtiele veranderingen in het gedrag of de gezondheid van je kat.

Regelmatige controle met je dierenarts is de sleutel tot een optimaal beheer van deze ziekte.