Engelwortel druppels : De poëtische essentie van een eeuwige olie

Ontdek de geheimen van engelwortel, een historische geneeskrachtige plant met vele deugden. In dit artikel verkennen we de fascinerende geschiedenis van engelwortel, die al eeuwenlang wordt gebruikt voor zijn heilzame eigenschappen in de natuurgeneeskunde. Van het bestrijden van de pest in de Middeleeuwen tot de hedendaagse toepassingen in de fytotherapie, engelwortel blijft verleiden met zijn rijke erfgoed en gezondheidsvoordelen. Ga met ons mee op een reis door tijd en wetenschap, waar traditie en modern onderzoek elkaar ontmoeten om het volledige potentieel van deze tijdloze olie te onthullen.

Wat is de geschiedenis van engelwortel?

Eeuwenlang hebben apothekers en tovenaars dit ‘kruid’ gebruikt. De plant dankt zijn naam aan het feit dat hij bloeit op de dag van Sint-Michaël de Aartsengel. Engelwortel kent vele toepassingen in de traditionele geneeskunde, met name als diureticum, sudoricum en emmenagoog.Engelwortel, ook bekend als “engelenkruid “, dankt zijn naam aan zijn vermeende magische eigenschappen en de zoete, muskusachtige aromatische geur die hij verspreidt. Deze reusachtige schermbloemige plant zou betoveringen afweren en tovenaars konden de zoete geur niet weerstaan. Als hij om de nek van kinderen werd gehangen, zou hij hen beschermen tegen allerlei kwade spreuken. Maar ook volwassenen konden het als amulet gebruiken.

Hoe werd het in de oudheid gebruikt?

Het zou al genoemd zijn door Plinius de Jongere, op munten uit het oude Libië staan en 3000 jaar voor onze jaartelling al gecultiveerd zijn in het oude Egypte. Sommige latinisten onderscheiden verschillende variëteiten. De naam van de ene doet eerder denken aan de huls die gebruikt werd om slaven te geselen, terwijl de andere een geneesmiddel is.

Engelwortel in de Middeleeuwen: authentiek geneesmiddel of medisch bijgeloof?

De namen in de volksmond voor engelwortel variëren. Namen als“Wortel van de Heilige Geest“, “engelenkruid” en “feeënkruid” komen het meest voor. Volgens de overlevering was deaartsengel Rafaël, wiens naam “God geneest” betekent, verantwoordelijk voor het onthullen van de helende eigenschappen van deze plant. In de Middeleeuwen werd engelwortel vaak gebruikt om verschillende kwalen te behandelen, waaronder de pest. Men dacht ook dat het beschermende eigenschappen had tegen bovennatuurlijke krachten, zoals demonen en betoveringen. De plant stond ook bekend om zijn doeltreffendheid bij het afweren van bepaalde gevaren, zoals hondsdolle honden.

Volgens de legende bracht deaartsengel Rafaël engelwortel naar Karel de Grote, keizer van het Westen, om zijn leger te redden van de pest.

Wat zeker blijft, is de aanwezigheid ervan in het hoge noorden! Hebben de Vikingen het geïntroduceerd na de oprichting van het Russische Rijk? Hadden ze het al of vonden ze het op hun weg naar Rusland? Vandaar de andere naam “Boheems Kruid”. Eén ding is zeker, engelwortel is te vinden in kloostertuinen in heel Europa in het jaar 1000.

Hildegarde de Bingen prees de kracht van engelwortel. Het heeft talloze geneeskrachtige eigenschappen. Het heeft tonische, depuratieve en vulnerary eigenschappen, stimuleert de spijsvertering en helpt bij concentratie en ontspanning voor examens.

Engelwortel en de pest in de Renaissance: Goddelijke remedie of louter illusie?

Engelwortel werd voor het eerst gekweekt in Scandinavië, waar het bloeide in de ^12e eeuw. Het culinaire gebruik verscheen in de ^18e eeuw in de vorm van snoepgoed( gekonfijteengelwortel ) en likeur. Later werd het in gekonfijte vorm gebruikt op de galette des rois. Engelwortel wordt al sinds de 12e eeuw geteeld in Scandinavië en sinds de 14e eeuw in Centraal-Europa (vooral in kloosters).

In de Middeleeuwen had de plant de reputatie boze geesten af te weren. In 1602, tijdens depestepidemie in Niort, kwam de plant in het middelpunt van de belangstelling te staan. Om besmetting af te wenden, kauwden mensen op de bladeren en bonden ze kettingen van zaden om hun nek. Natuurlijk zijn er twijfels over de effectiviteit van deze methode. Dat gezegd hebbende, engelwortel is een krachtig vlooienbestrijdingsmiddel.

Renaissance artsen noemden het de “wortel van de Heilige Geest”, vanwege zijn “grote en diverse eigenschappen tegen zeer ernstige ziekten”. Paracelsus (1490-1541) vertelde dat deze plant tijdens de grote pestepidemieën van 1510 veel inwoners van Milaan redde dankzij zijn aanbeveling om engelwortelpoeder op te lossen in wijn. Volgens Olivier de Serres (1539-1619) dient de kostbare plant “om mensen gelukkig te houden “.

Cazin meldt ook het geval vanAnnibal Camoux, die in 1759 op 121-jarige leeftijd overleed. Hij kauwde voortdurend op engelwortel

Een botanisch en farmaceutisch woordenboek dat al lang wordt uitgegeven in 1716 beschrijft engelwortel als “stomatisch, cordiaal, cephalisch, aperitief, sudorificerend, kwetsbaar. Het is bestand tegen gif. Het wordt gebruikt om de pest, kwaadaardige koortsen en de beet van hondsdolle honden te behandelen. Tegen de pest wordt een drab ingeslikt, wat het gif verdrijft door te zweten” Engelwortel groeit in het wild in noordelijke streken en Centraal-Europa. Tegenwoordig is de teelt van engelwortel voor snoepgoed en de productie van likeuren voornamelijk beperkt tot Niort en de Limagne-vlakte ten noorden van Clermont-Ferrand.

Hoe zit het vandaag de dag?

Er wordt gezegd dat de engelwortel veel deugden heeft. De verschillende delen van de plant hebben verschillende geneeskrachtige eigenschappen die al eeuwenlang erkend worden. In de fytotherapie wordt het vooral gebruikt om dyspepsie te behandelen, door gedurende 15 minuten 20 g/l wortel te infuseren. De aanbevolen dosis is 250 tot 500 ml per dag (d.w.z. 5 tot 10 gram per dag).

De plant wordt niet alleen voor medicinale doeleinden gebruikt, maar ook als smaakstof in de bakkerij-, banket- en snoepindustrie. Het is ook een ingrediënt in een aantal wereldberoemde likeuren, zoals Bénédictine en Chartreuse. Het wordt ook gebruikt bij de productie van bepaalde gins, vermouths en, naar verluidt (in dit geval als geheim ingrediënt), bepaalde muskaatwijnen die in de Rijnvallei worden geproduceerd.

Deetherische olie vanEngelwortel wordt ook gebruikt in de parfumerie en bij de productie van verschillende cosmetische producten : zeep, shampoo, crèmes en zalven. Het wordt zelfs gebruikt om sigaretten te aromatiseren… Hoewel het tot dezelfde familie behoort als venkel, anijs, karwij en kervel, heeft engelwortel een ander aroma dan zijn neven, waardoor het populair is geworden. Het wordt vandaag de dag nog steeds veel verhandeld.

Wat zijn de kenmerken van Engelwortel?

Engelwortel, waarvan de botanische naam Angelica archangelica L. is, behoort tot de Apiaceae familie.

Wat zijn de botanische eigenschappen?

Engelwortel is een tweejarige kruidachtige plant, variërend in hoogte van 1 tot 2 meter. Tijdens het eerste groeijaar verschijnt ze als een rozet zonder stengel. De stengel is cilindrisch, hol, geribbeld en roodachtig van kleur. De bladeren zijn breed en lang gesteeld, met getande blaadjes. Elk blad heeft een drielobbig eindsegment. De onderkant van deze bladeren is behaard en ze worden geleidelijk korter, enkelvoudig en omhullend in de buurt van de oksels van de plant. De bloeiwijze is een grote bloemscherm van geelgroene bloemen. De vrucht is een afgeplatte, gevleugelde diaken en de zwartbruine wortel is vertakt, robuust en vlezig. De plant heeft een aangenaam aroma dat lijkt op dat van selderij.

Er zijn twee wilde soorten in Frankrijk: Angelica sylvestris, die bijna overal voorkomt behalve rond de Middellandse Zee, en, op de hellingen van de Canigou, de wilde soort Angelica de Razouls(Angelica razulii), waar liefhebbers er in de vroege zomer jacht op maken, vooral voor midzomer. Om hem te onderscheiden van de gevreesde scheerling, hoef je alleen maar een paar blaadjes te verkreukelen: engelwortel verspreidt een aangename geur, terwijl scheerling stinkt.

Wanneer wordt het geoogst?

De wortels worden geoogst na de bloei, vanaf het tweede groeijaar, meestal in september. De wortels worden in partjes gesneden en gedroogd. De zaden worden geoogst zodra ze rijp zijn, vanaf het tweede groeijaar van de plant.

Engelwortel geeft de voorkeur aan een vochtige omgeving en groeit het best in rijke, goed gedraineerde grond. De plant komt veel voor in Frankrijk en Noord-, Centraal- en Oost-Europa.

Hoe ziet het gebruikte medicijn eruit?

De ondergrondse structuren van Archangelica officinalis Hoffm. bestaan uit een relatief korte wortelstok, ongeveer een centimeter in diameter. Het bovenste deel van de wortelstok bevat de basis van de stengel en de resten van de bladscheden, terwijl het onderste deel een dichte massa bruine, flexibele, kronkelige wortels bevat. Deze wortels zijn ongeveer vijftien centimeter lang en variëren in diameter van 1 tot 5 mm.

In doorsnede toont de wortelstok een gemakkelijk identificeerbaar merg vanuit het midden naar buiten toe, gevolgd door een dik houtachtig gebied met radiale strepen en tot slot een sponsachtige schors met duidelijke bruine markeringen. Merk op dat de wortels geen merg hebben. Het houtachtige gedeelte is minder gemarkeerd dan de schors en de radiale strepen staan dichter bij elkaar in het hout dan in de wortelstok. De wortelschors heeft ook zichtbare bruine markeringen. Het plantmateriaal verspreidt een muskusachtige, aromatische geur.

Hoe wordt Engelwortel etherische olie gebruikt?

Angelica etherische olie is de algemene naam voor de etherische olie die verkregen wordt door destillatie van de ondergrondse delen vanAngelica Archangelica.

Hoe werkt het?

De samenstelling van deze essentiële olie is :

Monoterpenen (~91%): alfa-pineen, limoneen, delta-3-carene, alfa-phellandreen, beta-phellandreen, myrceen-
Cumarines (~2%)
Sesquiterpenolen (~1%)
Monoterpenolen (~1%)
Ketonen (crypton)
Andere biochemische bestanddelen: sporen esters

Het zijn deze bestanddelen die de essentiële olie van Engelwortel zijn farmacologische krachten geven. Bij geïnduceerde hemorragische blaasontsteking vertoonde de alfa-phellandreen in de etherische olie van Engelwortel een beschermende en ontstekingsremmende werking op het blaasslijmvlies van ratten. Furanocoumarinen remmen de synthese van vitamine K, waardoor het bloed dunner wordt. Ketonen hebben een sympatholytische werking.

Wat zijn de indicaties?

Deze essentiële olie heeft een effect op het zenuwstelsel door te werken als een sympatholyticum, dat de activering van het sympathische zenuwstelsel remt, dat anders het lichaam voorbereidt op fysiologische reacties zoals een verhoogde hartslag of bloeddruk.

De olie stimuleert ook de eetlust en spijsvertering en helpt darmgas afvoeren. De olie helpt de bloedstolling te matigen door de synthese van vitamine K te remmen. Ze verhoogt dus de vloeibaarheid van het bloed en voorkomt de vorming van trombussen. Het is effectief bij de symptomatische behandeling van hoest. Het blijkt echter een spasmogene werking te hebben, waardoor het moeilijk te gebruiken is bij bepaalde soorten hoest. Het heeft ook een insectendodende werking.

Wat zijn de energetische eigenschappen?

De essentiële olie van Engelwortel heeft een aantal psychologische en emotionele voordelen, gebaseerd op het concept van aarding en stabiliteit. Ze vergemakkelijkt het herstel- en aanpassingsproces, vooral na langdurige herstelperiodes of operaties. Daarnaast is deze essentiële olie effectief voor het verbeteren van de besluitvorming, met name bij mensen die vaak verlamd zijn door angst of besluiteloosheid. Door de emotionele wortels te versterken, draagt ze bij aan de algehele stabilisatie van het individu, zowel lichamelijk als geestelijk.

Deze essence wordt ook geassocieerd met het verbeteren van kwaliteiten als moed, wilskracht en zelfvertrouwen, terwijl emotionele openheid wordt aangemoedigd. Het matigt ook autoritair gedrag, vaak kenmerkend voor mensen die de behoefte hebben om alles onder controle te houden. Het kan ook nuttig zijn voor perfectionisten, die vaak een gebrek aan zelfvertrouwen hebben en streven naar onrealistische normen.

Welke dosering moet ik kiezen?

Neem 1 tot 2 druppels verdund in een draagstof oraal, om te helpen bij de spijsvertering. Omdat engelwortel in hoge doseringen de nieren zwaar belast, is het belangrijk om deze doseringen te respecteren.
Voor cutane toepassing, vooral bij spasmen of spijsverteringsklachten, wordt een buikmassage met essentiële olie van Engelwortel aanbevolen. Echter, vanwege de mogelijkheid om de huid te irriteren, moet het verdund worden in een plantaardige olie in een verhouding van 20% essentiële olie op 80% plantaardige olie. Er bestaat een risico op fotosensibilisatie wanneer deze essentiële olie op de huid wordt aangebracht. Het is daarom essentieel om blootstelling aan de zon na gebruik te vermijden. Voor mensen die rusteloos, nerveus, onstabiel of slecht geaard zijn, breng regelmatig een druppel essentiële olie aan op de bogen van de voeten.
Als olfactorische inhalatie kan deze essentiële olie gebruikt worden om te helpen bij het afkicken van alcohol. Voor een veilige verspreiding raden we aan om deze olie te verdunnen tot een concentratie van 15% in een mengsel met andere essentiële oliën. Zwangere vrouwen, kinderen en zuigelingen verdragen de atmosferische verspreiding van deze olie over het algemeen goed, zolang de regels voor verspreiding strikt worden nageleefd. Het is echter essentieel om verstuiving te vermijden in de aanwezigheid van mensen die aan astma lijden.

Onthoud: atmosferische verspreiding van deze essentiële olie is beperkt tot een periode van 10 tot 15 minuten, gevolgd door minimale ventilatie van de ruimte gedurende ten minste 30 minuten. We raden sterk af om deze essentiële olie te verspreiden in de omgeving van kinderen of zuigelingen terwijl ze slapen. Bovendien mag het niet worden verspreid in de aanwezigheid van huisdieren, tenzij ze zich kunnen terugtrekken in een aparte ruimte.

Wat zijn de contra-indicaties?

Engelwortel essentiële olie heeft verschillende gebruiksbeperkingen. Het is een contra-indicatie voor mensen met nierproblemen en mensen die antistollingsmiddelen, bloedplaatjesremmers of aspirine gebruiken. Mensen met hemofilie moeten het gebruik ook vermijden. Omdat het fotosensibiliserend is door de aanwezigheid van cumarines, moet blootstelling aan de zon vermeden worden gedurende 12 uur na het aanbrengen op de huid. Voor dit laatste wordt een maximale verdunning van 0,8% in een plantaardige olie aanbevolen, d.w.z. 8 druppels voor 50 ml.

Het mag niet gebruikt worden door zwangere vrouwen, diabetici of mensen met hemofilie. Overleg met een gezondheidsprofessional wordt aanbevolen voor langdurig gebruik. Bovendien kan de stof oxideren in aanwezigheid van delta-3-carene en alfa-pineen, dus bewaren in de koelkast na opening wordt aanbevolen. Er zijn ook risico’s verbonden aan het gebruik van deze olie in grote hoeveelheden. Ze moet uit de buurt gehouden worden van kinderen, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en gevoelige personen, vooral epileptici en mensen met allergieën. Contact met de ogen moet worden vermeden. Een aanzienlijke verdunning in een plantaardige olie is vereist voor alle huidtoepassingen.

Wat zegt het EMA over de coumarines van engelwortel?

De furocoumarines die het meest voorkomen in het plantenrijk zijn van het lineaire type. Ze omvatten psoralenen, 8-methoxypsoralen (ook bekend als 8MOP of xanthotoxine) en 5-methoxypsoralen (ook bekend als 5-MOP of bergapten). Furocumarinen met een hoekige structuur zijn onder andere angelicine (of isopsoralen) en zijn derivaatverbindingen. Al deze moleculen kunnen worden gedetecteerd in formuleringen op basis van Angelica archangelica.

Lineaire furocoumarinen, in het bijzonder 8-methoxypsoralen (8-MOP) en 5-methoxypsoralen (5-MOP), vertonen een verhoogde toxiciteit bij blootstelling aan ultraviolet licht. Deze moleculen veroorzaken onmiddellijke huidreacties zoals jeuk, pigmentatieveranderingen en erytheem.

Volgens de IARC3 werkgroep is 8-MOP kankerverwekkend voor mensen in combinatie met UV-licht. Experimenten tonen ook aan dat 5-MOP waarschijnlijk kankerverwekkend is voor mensen en zeker voor dieren in aanwezigheid van UV. De gegevens over angelicine en zijn derivaten zijn beperkt. In afwezigheid van UV zijn psoralens zwak mutageen en angelicine is minder genotoxisch dan methoxypsoralens.

Na bestudering van een aantal gegevens heeft het HMPC geconcludeerd dat Angelica archangelica L. verschillende bestanddelen bevat, in het bijzonder furocoumarinen, die in verband worden gebracht met gezondheidsrisico’s. Deze moleculen, die vaak fotogenetisch zijn, zijn niet schadelijk voor de gezondheid. Deze moleculen, die vaak fotogenotoxisch en fotocarcinogeen zijn, roepen vragen op over de veiligheid van de mens. Bronnen van blootstelling zijn zowel voedsel als plantaardige producten. Bij elke risicobeoordeling moet rekening worden gehouden met de huidige blootstelling via de voeding en de mogelijke extra invloed van kruidengeneesmiddelen. De huidige gegevens suggereren dat een gemiddelde dagelijkse blootstelling aan ongeveer 1,5 mg furocumarinen geen significant risico inhoudt. Piekblootstellingen via de voeding tot 14-15 mg benaderen echter fototoxische grenzen en moeten worden gemonitord. Regelgevende instanties van de EU en andere instanties hebben geen officiële limiet vastgesteld voor de blootstelling aan furocumarinen via de voeding.