PFAS dringen je hersenen binnen zonder dat je het weet!

Per- en polyfluoralkylverbindingen (PFAS) zijn chemische verbindingen die al meer dan 70 jaar worden gebruikt in een groot aantal industriële producten. PFAS staan bekend om hun bestendigheid tegen hitte, water en vet en worden aangetroffen in voedselverpakkingen, textiel, blusschuim en zelfs cosmetica. Er is echter groeiende bezorgdheid over hun persistentie in het milieu en hun neiging tot accumulatie in levende organismen. Een van de meest verontrustende ongewenste effecten is de accumulatie van deze stoffen in de menselijke hersenen, een nog onbekende maar potentieel verwoestende bedreiging.

PFAS: een aanhoudende bedreiging voor het milieu en de gezondheid

PFAS worden soms “eeuwige chemicaliën” genoemd vanwege hun grote weerstand tegen natuurlijke afbraak. Hun bioaccumulatieve aard betekent dat ze zich na verloop van tijd ophopen in menselijke weefsels, vooral in vitale organen zoals de lever, de nieren en, meer recentelijk, de hersenen. Studies hebben ze in verband gebracht met ernstige gezondheidsproblemen, waaronder hormoonverstoring, immuundisfunctie, kanker en neurologische aandoeningen. Maar hoe komen deze stoffen in de hersenen, een orgaan dat wordt beschermd door de bloed-hersenbarrière?

Wat is de bloed-hersenbarrière (BBB)?

De bloed-hersenbarrière (BBB) is een beschermende structuur die de hersenen omringt en die zorgvuldig regelt welke stoffen er vanuit de bloedbaan in kunnen komen. De belangrijkste taak is om te voorkomen dat gifstoffen en ziekteverwekkers de hersencellen bereiken, terwijl essentiële voedingsstoffen wel worden doorgelaten. PFAS hebben echter het unieke vermogen om door deze beschermende barrière heen te breken en zich op te hopen in de hersenen. Maar hoe slagen ze erin om deze natuurlijke bescherming te omzeilen?

Kunnen PFAS de bloed-hersenbarrière passeren?

Recent onderzoek heeft aangetoond dat bepaalde exogene stoffen, waaronder PFAS, inderdaad de BBB kunnen passeren. Dit gebeurt waarschijnlijk via specifieke transporters of door uitwisseling in de cerebrale circulatie. Zodra ze deze barrière zijn gepasseerd, hopen PFAS zich op in het hersenweefsel, wat op lange termijn schade kan veroorzaken. Dit proces is met name zorgwekkend omdat PFAS’s hierdoor het functioneren van het centrale zenuwstelsel rechtstreeks kunnen beïnvloeden.

Niet alle PFAS passeren de BBB in gelijke mate. Onderzoeken tonen aan dat PFAS’s met een laag moleculair gewicht, waaronder PFAS’s met een korte keten, zich beter kunnen ophopen in de hersenen dan PFAS’s met een lange keten. Onderzoek bij glioompatiënten heeft bijvoorbeeld aangetoond dat verbindingen zoals 6:2 chloorfluorethylsulfonaat (6:2 Cl-PFESA) en PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) zich aanzienlijk ophopen in hersenweefsel, wat suggereert dat de chemische substituten die worden gebruikt om traditionele PFAS te vervangen niet noodzakelijkerwijs veiliger zijn.

PFAS-accumulatie in de hersenen: wat studies aantonen

In een pilotstudie werden plasma- en hersenweefselmonsters van glioompatiënten geanalyseerd op de aanwezigheid van 17 soorten PFAS. De resultaten toonden aan dat PFAS’s met een laag moleculair gewicht, waaronder een aantal opkomende PFAS’s, zich beter kunnen ophopen in de hersenen dan PFAS’s met een lange keten. Deze accumulatie is des te verontrustender omdat deze stoffen lange tijd in het hersenweefsel kunnen blijven, waardoor de hersenen worden blootgesteld aan langdurige toxische effecten.

Een van de meest verontrustende bevindingen over PFAS’s is hun mogelijke verband met de ontwikkeling van neurologische aandoeningen, waaronder hersentumoren. Het onderzoek toonde bijvoorbeeld een sterke correlatie aan tussen de concentratie van FOSA (perfluoroctaansulfonamide) in de hersenen en de progressie van gliomen, een vorm van kwaadaardige hersentumoren. Hoewel er nog niet voldoende bewijs is om een direct oorzakelijk verband vast te stellen, suggereren de resultaten dat PFAS een rol kunnen spelen bij het ontstaan en de progressie van hersentumoren.

Studies tonen aan dat de door laatbaarheid van de BBB kan variëren met de leeftijd. Onderzoekers hebben zelfs vastgesteld dat de transmissie-efficiëntie van PFAS door de BBB toeneemt met de leeftijd, wat zou kunnen verklaren waarom oudere mensen kwetsbaarder zijn voor de toxische effecten van PFAS op de hersenen. Deze bevinding onderstreept het belang van het monitoren van PFAS in ouder wordende populaties, vooral met betrekking tot neurologische risico’s.

Natuurlijke strategieën om blootstelling aan PFAS te verminderen

Er zijn momenteel geen specifieke natuurlijke middelen om PFAS uit het menselijk lichaam te verwijderen, omdat deze stoffen zeer persistent en moeilijk afbreekbaar zijn. Verschillende natuurlijke benaderingen kunnen echter helpen om de blootstelling te beperken en de natuurlijke ontgiftingsmechanismen van het lichaam te ondersteunen.

1. Waterfiltratie: Het gebruik van specifieke filters zoals actieve kool of omgekeerde osmose filters kan de blootstelling aan PFAS in drinkwater aanzienlijk verminderen. Deze filters worden aanbevolen omdat PFAS vaak het water verontreinigen.
2. Vermijd producten die PFAS bevatten: Vermindering van het gebruik van alledaagse consumentenproducten die PFAS bevatten, zoals pannen met antiaanbaklaag (type teflon), voedselverpakkingen en water- en vlekbestendig textiel, kan de blootstelling beperken.
3. Het eten van een dieet dat rijk is aan antioxidanten: Hoewel PFAS niet direct wordt geëlimineerd, kan een dieet dat rijk is aan natuurlijke antioxidanten, fruit, groenten en vezels de natuurlijke ontgiftingsprocessen van de lever en nieren ondersteunen, waardoor het lichaam wordt geholpen om algemene gifstoffen te beheren.
4. Thuis voorzorgsmaatregelen nemen: Regelmatig afstoffen en het gebruik van stofzuigers met HEPA-filters kan de blootstelling aan PFAS in huisstof, een belangrijke bron van verontreiniging, helpen verminderen.

Bronnen

1. Blootstelling aan per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) in plasma en hun transmissie-efficiëntie via de bloed-hersenbarrière – een pilotstudie
2. Bezorgdheid over de “voor altijd” chemische stof PFAS is groot, maar oplossingen nog ver weg
3. Harvard – Bescherming tegen ‘eeuwige chemicaliën