Rozemarijn etherische olie met kamfer, symbool van dood en liefde

Kamferrozemarijn, waarvan de botanische naam Rosmarinus officinalis camphoriferum is, behoort tot de Lamiaceae familie. De essentiële olie wordt verkregen uit de bloeiende takken.

Geschiedenis van rozemarijn

Als symbool van liefde, huwelijk en dood werd rozemarijn in de oudheid gebruikt in religieuze rituelen. In de 10e eeuw werd het een therapeutische plant in de Arabische geneeskunde. Rozemarijn is een typische mediterrane plant die al heel lang wordt gekweekt en gebruikt. Het heeft een breed scala aan toepassingen: aromatherapie, fytotherapie, parfumerie, koken, enz.

In de oudheid

Het lijkt erop dat rozemarijn al heel vroeg in de oudheid een symbolische waarde had. “Een aromatische plant die een begrafenisplant werd. Men dacht dat het aroma het lichaam van de overledene zou bewaren en het altijd groene blad leek een garantie voor onsterfelijkheid”. De plant werd geassocieerd met een aantal begrafenisrituelen en begeleidde de overledene naar het hiernamaals. Maar het was ook nuttig voor de levenden tijdens deze rituelen, want we weten dat de Romeinen kronen van rozemarijn droegen (vandaar de bijnaam kroongras, coronarius) om hen te helpen het hoofd koel te houden tijdens dergelijke gebeurtenissen.

Als symbool van liefde, huwelijk en dood werd rozemarijn in de oudheid gebruikt in religieuze ceremonies.

Rozemarijn en symboliek

Hoewel er takjes rozemarijn zijn gevonden in graven die dateren uit de vroegste Egyptische dynastieën, is er geen bewijs dat het een dergelijke functie had. Misschien had het in Egypte dezelfde rol als in het oude Griekenland en het keizerlijke Rome. Bronnen geven aan dat Grieken en Romeinen de plant gebruikten als medicijn, maar niets is minder zeker.

Het lijkt erop dat rozemarijn al heel vroeg in de Oudheid een symbolische waarde had. “Een aromatische plant die een begrafenisplant werd, men dacht dat zijn aroma het lichaam van de overledene zou bewaren en zijn altijd groene bladeren leken onsterfelijkheid te garanderen”. De plant werd geassocieerd met een aantal begrafenisrituelen en begeleidde de overledene naar het hiernamaals. Maar het was ook nuttig voor de levenden tijdens deze rituelen, want we weten dat de Romeinen kronen van rozemarijn droegen (vandaar de bijnaam kroongras, coronarius) om hen te helpen het hoofd koel te houden tijdens dergelijke gebeurtenissen.

Rozemarijn staat symbool voor de dood, maar ook voor leven en liefde. Daarom werd het vaak gebruikt op bruiloften, altijd in de vorm van een kroon. Van de cultus van de doden gaan we naar het idee van verjonging en wederopstanding. Maar rozemarijn ging van een cultische plant naar een medicinale en vervolgens een specerij, via een proces van desacralisatie, zoals we zo vaak zien als we het over planten hebben. “Maar deze onrechtvaardige achteruitgang kon slechts tijdelijk zijn, want per slot van rekening waren de legenden over planten slechts een manier om hun deugden te benadrukken. We zouden vandaag de dag kunnen zeggen dat ze bedoeld waren om een voorafgaande psychische conditionering teweeg te brengen die hun zeer reële eigenschappen nog effectiever maakte”.

Ook dit is de magie die ervoor zorgt dat een middel meer of minder goed werkt, afhankelijk van de houding die we er tegenover aannemen. Het was bijvoorbeeld niet genoeg voor Griekse studenten om kransen van rozemarijn om zich heen te vlechten om hun geest onmiddellijk te stimuleren (op dezelfde manier als wij dat tegenwoordig zouden doen met een diffuser van essentiële oliën). We moeten de heilige aard van de plant herontdekken, die eeuwen en eeuwen van ontkenning en onwetendheid hebben uitgewist.

Een paar middeleeuwse anekdotes:

Distillatie scheidt het dunne van het dikke en herstelt de “geest van de plant”. Dit is wat Archigenes probeerde in de eerste eeuw na Christus, met behulp van een afkooksel. Later wordt gezegd dat de Arabieren de eersten waren die rozemarijn distilleerden. Hoe dan ook, rozemarijn produceerde een essentiële olie die zeer gewaardeerd werd door spagyristen en apothekers uit de Renaissance. Buiten het geografische gebied van herkomst werd rozemarijn ook op grote schaal gekweekt in middeleeuwse tuinen.

Ten slotte verwelkomde de Renaissance rozemarijn. Het werd bewonderd van de zestiende tot de achttiende eeuw en werd gebruikt in de azijn van de Vier Dieven. Maar rozemarijn haalde vooral de voorpagina’s in de 17e eeuw, vooral door het water waar de koningin van Hongarije erg beroemd om was. Dit water, dat in feite een alcoholaat is, bevat gedistilleerde rozemarijnbloemen gefermenteerd met honing, en mogelijk terpentijn en cederhout.

Het werd therapeutisch gebruikt in de Arabische geneeskunde in de 10e eeuw, met aanwijzingen die Ibn al-Baytar (13e eeuw) rapporteerde: “rozemarijn bevordert de stroom van urine en menstruatie, lost obstructies van de lever en milt op, zuivert de longen en is nuttig bij hoesten, astma, ascites en waterzucht”. De eerste distillaties in Montpellier dateren uit de 14e eeuw. De kamferolie die voor massage wordt gebruikt, zou spierpijn verlichten, terwijl de cineoololie een ontsmettend en slijmoplossend middel is.

Distillatie speelt hierbij een rol, waarbij het subtiele van het dikke wordt gescheiden en de “geest van de plant” wordt herontdekt. Dit is wat Archigenes probeerde in de 1e eeuw na Christus, met behulp van een afkooksel. Later wordt gezegd dat het de Arabieren waren die voor het eerst rozemarijn distilleerden. Hoewel het zeker is dat dit in de 14e eeuw gebeurde, zijn de bronnen het niet eens over de identiteit van degenen die de manoeuvre uitvoerden: waren het de Arabieren of Ramon Lull ?

Hoe dan ook, het resultaat was een essentiële olie die zeer gewaardeerd werd door spaghettivreters en apothekers in de Renaissance, maar voordat we daar aan beginnen, een paar middeleeuwse anekdotes over rozemarijn: Buiten zijn oorspronkelijke geografische gebied werd rozemarijn op grote schaal gekweekt in middeleeuwse tuinen. Het wordt zelfs genoemd in het Capitularium van Villis (het grondgebied van het Karolingische Rijk strekte zich uit tot ver buiten de Middellandse Zee) en op de kaart van Saint-Gall, in Zwitserland! Tot slot vertelt Hildegarde er wat over en vermeldt de Grand Albert een recept op basis van lavendel, groene munt, marjolein en rozemarijn, dat al werd gepresenteerd als “eau de jouvence”.

Rozemarijn was niet alleen voor de elite. Het maakt deel uit van de traditionele farmacopee van veel zuidelijke landen. Maar het is waar dat, hoewel populaire wijsheid soms zijn goede kanten heeft, rozemarijn, gekweekt, bestudeerd en gebruikt in kloosters, geleidelijk het domein van de religieuze christen binnendrong. Als eenvoudige plant werd hij vooral in de Middeleeuwen erkend voor enkele van zijn geneeskrachtige eigenschappen (het geheugen helpen, waarvan het een van de symbolen is, reuma bestrijden, enz.) Deze eigenschappen werden door de eeuwen heen geïllustreerd in talloze preparaten (eau de Dardel, baume Nerval, baume tranquille, alcoholate vulnéraire du Codex, baume nervin, rozemarijnzalf…).

Van de Renaissance tot nu

Louis XIV gebruikte het ook om zijn reuma te verlichten en Madame de Sévigné prees het haar dochter Madame de Grignan aan. In 1678 kwam Madame Fouquet terug op het geval van de koningin van Hongarije in haar Recueil des remèdes faciles et domestiques. Ze schreef dat de koningin haar gezicht waste met dit elixer, dat haar mooier zou hebben gemaakt..

In de 16e eeuw maakt Jean Bauhin melding van zogenaamde Madonnakruiden, d.w.z. kruiden gewijd aan de Maagd Maria. Hiertoe behoorde rozemarijn, “die zijn naam waarschijnlijk dankt aan een dubbelzinnigheid tussen marinus en marianus, of aan een zekere gelijkenis tussen zijn gebladerte en dat van de jeneverbesboom die werd gebruikt om de gevluchte Maagd te verbergen”.

In het Latijn is de wetenschappelijke naam voor rozemarijn rosmarinus, niet rosmarianus. Rozemarijn behoort dus niet toe aan Maria, ook al wordt het haar “boom” genoemd, maar eerder aan de kusten van de zee. Er wordt gezegd dat het woord rosmarinus als volgt kan worden ontleed: ros-marinus, ros betekent zowel “roos” als “dauw”. Rozemarijn zou dus een “mariene roos” of een “mariene dauw” zijn (het Engelse rosemary en vooral het Duitse rosmarin laten hier geen twijfel over bestaan).

ChurchmanPaul-Victor Fournier vertelt ons dat ros een oud Latijns woord is dat verwant is aan rhus, wat … struik betekent. Etymologisch gezien is rozemarijn dus niets anders dan een maritieme struik. Wat overigens heel voor de hand liggend is.

In de 20e eeuw rapporteerde Leclerc dat rozemarijn ook een aanbevolen stimulans was voor asthenie veroorzaakt door infectieziekten. Gemacereerd in glühwein kan het gebruikt worden als kompres voor gezwollen gewrichten, verstuikingen en kneuzingen. De infusie is ook heilzaam als mondwater bij tonsillitis.

Vroeger werd een digestief drankje bereid door rozemarijn in een fles rode wijn te laten weken. Als aftreksel wordt rozemarijn aanbevolen tijdens perioden van galinsufficiëntie, spijsverteringsproblemen, maagpijn, vermoeidheid (bijvoorbeeld na ziekte) of infecties van de luchtwegen. Rozemarijntherapie is al lang een populaire ontgiftingsbehandeling in de lente. Rozemarijn wordt plaatselijk aanbevolen om wonden te helpen genezen en spier- en gewrichtspijn te verlichten.

Hoewel Valnets roman een beetje overdreven is met rozenwater, is het niettemin waar dat dit elixer de verdienste had dat het deze koningin genas van de reuma die ze had en dat het haar een tweede jeugd gaf op haar oude dag. Ze was dan wel geen koningin van Hongarije en het was misschien niet de 14e eeuw, maar in de 17e eeuw was dit water het nec plus ultra waar de groten en goeden van de wereld niet zonder konden.

Wat zijn de farmacologische eigenschappen van essentiële olie van rozemarijn en kamfer?

Wat zijn de eigenschappen?

• Neuromusculaire, ontspannende werking
• Tonicardisch en hypotensief
• Veneus decongestivum
• Pijnstillend en ontstekingsremmend
• Antikatarraal en slijmoplossend
• Slijmoplossend
• Lipolytisch
• Urolytisch pijnstillend
• Niet-hormonale emenagoog
• Uitwendig pijnstillend, ontstekingsremmend
• Leverregulator, zoals alle rozemarijn, hoewel veel minder specifiek dan Rosmarinus ct bornylacetaat, verbenon
• Choleretisch en cholagoog
• Cortison-achtig
• Lymfotoon en decongestivum
• Antioxidant, beschermt DNA tegen schade veroorzaakt door waterstofperoxide (H2O2)

Hoe werkt rozemarijn?

De effecten van rozemarijn op maagpijn en een moeilijke spijsvertering worden toegeschreven aan de flavonoïden en essences. De ontstekingsremmende en antiseptische werking kan verband houden met de aanwezigheid van fenolzuren.

Andere planten tegen spijsverteringsproblemen
Traditionele fytotherapie gebruikt ook de volgende planten om de spijsvertering te bevorderen: Artisjok (Cynara scolymus) Boldo (Peumus boldus) Venkel (Foeniculum vulgar) Paardenbloem (Taraxacum officinale) Salie ( Salvia officinalis) Tijm ( Thymus vulgaris)

Zijn er voor het gebruik van de essentiële olie van Rozemarijn ct Kamfer voorzorgsmaatregelen nodig?

Voorzorgsmaatregelen voor gebruik

• Risico op neurotoxiciteit bij hoge doses (kan convulsies, misselijkheid en braken veroorzaken)
• Gecontra-indiceerd bij mensen met epilepsie of een voorgeschiedenis van convulsies
• Hypertensief in matige doses
• Niet verspreiden, inhaleren of toevoegen aan badwater
• Niet doorslikken! ESCOP raadt af om deze essentiële olie oraal te gebruiken
• Verboden voor inwendig gebruik
• Alleen voor cutaan gebruik
• Niet aanbevolen voor zwangere vrouwen (abortus) of vrouwen die borstvoeding geven
• Niet gebruiken in combinatie met cortisone, aangezien er een risico is op medicijninteractie
• Niet langdurig gebruiken, omdat het risico bestaat dat de hypofyse-bijnieras tot rust komt en er acute bijnierinsufficiëntie optreedt wanneer de E.O. wordt gestopt
• Vermijd om de essentiële olie ‘s avonds toe te passen (of vóór een periode van rust)
• Niet aanbevolen voor mensen die lijden aan osteoporose, vanwege het inherente risico op ontkalking
• Dermocaustisch; revulsieve werking op de huid in zuivere vorm en agressief voor slijmvliezen (roodheid, irritatie, pruritus)
• Enzymremmer, risico op medicijninteracties, vraag uw apotheker om advies
• Niet aanbevolen voor astmapatiënten
• Alleen voor volwassenen! De EMA reserveert het gebruik van etherische olie van rozemarijn voor personen van 18 jaar en ouder
• Met voorzichtigheid gebruiken door mensen die lijden aan auto-immuunziekten, ouderen, mensen met de ziekte van Parkinson en neurogevoelige mensen
• Interacties metgeneesmiddelen bij essentiële oliën die meer dan 10% sesquiterpenen bevatten

Vormen en doseringen van rozemarijn:

Rozemarijn infusies worden gemaakt met 2 tot 4 g gedroogde bladeren in een kopje kokend water gedurende tien minuten, drie keer per dag. Als lokale toepassing kan deze infusie worden gebruikt op de te behandelen plek, of er kan een bad worden bereid (35 tot 38°C, 10 tot 20 minuten) door een afkooksel van 50 g rozemarijnbladeren in een liter kokend water toe te voegen.

Er zijn drie soortenetherische olie van rozemarijn, afhankelijk van de overheersende essence: kamfer, cineole of verbenone.

Wat de gezondheidsautoriteiten denken:

DE EMA

Het Europees Geneesmiddelenbureau beschouwt rozemarijnbladeren en etherische olie als “traditioneel” voor gebruik “oraal, bij de behandeling van een moeilijke spijsvertering en lichte maagpijn” en “uitwendig, als aanvullende behandeling van lichte spier- en gewrichtspijnen”. Het Agentschap beveelt een maximale behandelingsduur aan van twee weken (oraal) of vier weken (uitwendig).

DE E

Commissie E van het Duitse Ministerie van Gezondheid erkent het gebruik van rozemarijnbladeren en etherische olie bij de behandeling van “spijsverteringsproblemen (oraal), evenals reumatische pijn en problemen met de perifere bloedsomloop (topische toepassing)”.

ESCOP

De Europese Wetenschappelijke Coördinatie voor Fytotherapie erkent het gebruik van rozemarijnbladeren “om de gal- en leverfuncties te verbeteren en spijsverteringsstoornissen te verlichten (oraal), om reumatische pijn en problemen met de perifere bloedsomloop te verlichten (lokale toepassing), en om kleine wondjes te behandelen (lokale toepassing)”. ESCOP raadt het orale gebruik van etherische olie van rozemarijn af.

Medische literatuur en klinische studies:

• Melo GA, Grespan R, Fonseca JP, Farinha TO, Silva EL, Romero AL, Bersani-Amado CA, Cuman RK. Rosmarinus officinalis L. Essential Oil Inhibits In Vivo and In Vitro Leukocyte Migration. J Med Food Car. 2011
• Takaki I, Bersani-Amado LE, Vendruscolo A, Sartoretto SM, Diniz SP, Bersani-Amado CA, Cuman RK. Anti-inflammatoire en antinociceptieve effecten van essentiële olie van Rosmarinus officinalis L. in experimentele diermodellen. J Med Food. 2008
• Jirovetz L, Buchbauer G, Denkova Z et all. Antimicrobial testings and gas car chromatographic analysis of pure oxygenated monoterpenes 1,8-cineol, alpha-terpineol, terpinene-4-ol and camphor as well as target compounds in essential oils of pine (Pinus pinaster), rosemary (Rosmarinus officinalis), and tea-tree (Melaleuca alternifolia). Sci Pharm.2005
• Luqman S, Dwivedi GR, Darokar MP, Kalra A, Khanuja SP. Potentieel van rozemarijnolie voor gebruik bij geneesmiddelresistente infecties. Altern Ther Health Med. 2007
• Sagorchev P, Lukanov J, Beer AM. Investigations into the specific effects of rosemary car oil at the receptor level. Fytomedicine. 2010