Wild viooltje, dermatologisch bloeiende plant

In tegenstelling tot het maartse viooltje begon de therapeutische carrière van het wilde viooltje laat. Er was geen spoor van in de Oudheid en het speelde slechts een paar symbolische en decoratieve rollen in de Middeleeuwen. De eerste interesse in wilde viooltjes dateert uit de zestiende eeuw, toen het woord “viooltje” voor het eerst verscheen. Hoewel de meeste auteurs uit de Renaissance het viooltje hun eigen naam gaven: jacea(Matthiole), gevlamd viooltje(Dodoens), zeven kleuren(Gessner), grote jacea(Camérarius), drie-eenheidskruid(Fuchs), etc., werd het woord “viooltje” pas in de zestiende eeuw bedacht. Hoewel viooltjes verschillende namen hebben, is iedereen het erover eens dat ze een uitstekend middel zijn tegen chronische huidaandoeningen.

Wat is wilde viool?

Wild viooltje, ook bekend als driekleurig viooltje (Viola tricolor), is een kruidachtige plant die veel voorkomt in Europa en behoort tot de Violaceae familie. De plant komt oorspronkelijk uit Europa en is de voorouder van het gekweekte viooltje, een term die dateert van voor de viooltjescultuur en is gekoppeld aan de symbolische betekenis van het viooltje in de bloementaal.

Wild viooltje is een eenjarige, vaste of overblijvende plant die in heel Eurazië voorkomt, ook in Quebec, waar de plant is geïntroduceerd. De plant komt voor in open weiden, braakland en bij waterlopen en bloeit van april tot september, soms al in maart in het zuidwesten van Frankrijk.

De plant heeft een wortelstokachtige wortel, een kruipende stengel van 10 tot 30 cm lang, afwisselend gesteelde bladeren met gekartelde randen en solitaire bloemen aan lange stengels. De bloemen kunnen violet, paars, blauw, geel of wit zijn, vaak tweekleurig, waarbij de driekleurige vorm (geel, wit en violet) het meest gewild is.

De plant heeft ecologische eigenschappen als waardplant voor de rupsen van verschillende vlinders. De plant wordt ook gebruikt als kruidenthee om de zenuwen te kalmeren en koorts te verlagen, en als zalf om verschillende huidproblemen te behandelen. Het bevat verschillende verbindingen zoals violaquercitrine, methylsalicylaten, saponinen, vitamine A en C, tannine, suikers,albumine en harsen. De bloemen worden ook gebruikt om kleurstoffen te maken en de bladeren kunnen worden gebruikt alschemische indicator.

Voordat de gekweekte viooltjes verschenen, werd de wilde viool geassocieerd met gedachten in de taal van bloemen, zoals blijkt uit een beroemde tirade vanOphelia in Shakespeare’s Hamlet.

Een beetje geschiedenis

Matthiole beschrijft het als nuttig voor dyspnoe en ademhalingsstoornissen. Culpeper en Camérarius; bij syfilis. Het waren echter vooral de zuiverende en depuratieve eigenschappen die van de 18e tot de 19e eeuw de boventoon voerden.

In ieder geval werd de dermatologie verrijkt door het werk dat werd uitgevoerd op viooltjes, zoals dat van Jean-Philippe Boecler (Straatsburg, 1732) en Strack (Mainz, 1779), onder anderen, die de doeltreffendheid van viooltjes aantoonden bij wiegkapje, eczeem, impetigo, psoriasis, enz.

Veel planten hebben bloemen die uit vijf bloemblaadjes bestaan, zoals de azuurblauwe vijfpuntige ster van de bernagieplant of het vergeet-me-nietje, dat met zijn verfijnde openhartigheid grenst aan het stereotype van een bloem die een kindertekenfilm waardig is. De eerste is een symbool van moed, de tweede van herinnering en beide zijn axiaal symmetrisch, in tegenstelling tot het viooltje. Ondanks de onevenredigheid van de bloemblaadjes, wordt hun aantal gezien als dat van de mens, omdat wat uniek is voor hem, behalve lachen, het denken is.

Wat zijn de belangrijkste farmacologische eigenschappen van de bloeiende delen van het wilde viooltje?

Wilde viool heeft een lange gebruikstraditie in de traditionele geneeskunde en kruidengeneeskunde. Er worden preparaten gemaakt van het bovengrondse deel van de plant, geoogst tijdens de bloeiperiode. Het bevat 0,3% salicylzuur en zijn derivaten, evenals fenolcarboxylzuren, slijmstoffen, tannines, flavonoïden, carotenoïden, coumarines, umbelliferon, saponines, ascorbinezuur en tocoferol.

In de Verenigde Staten wordt het vaak gebruikt in de vorm van crèmes tegen eczeem en wordt het oraal ingenomen bij acute bronchitis. In de traditionele geneeskunde wordt wild viooltje gebruikt voor zijn depuratieve, diuretische, cholagogue-choleretic en diaphoretic eigenschappen. Het wordt soms ook gebruikt bij nachtmerries, slapeloosheid en slaapstoornissen waarbij men vaak wakker wordt.

Dermatologische eigenschappen

Wild viooltje staat bekend om zijn dermatologische eigenschappen, zowel uitwendig als oraal. Deze plant heeft het vermogen om de huid te zuiveren, microben te elimineren en de pH van de huid en overtollig talg te reguleren.

Hoewel de eerste wetenschappelijke publicaties over dedermatologische activiteit van wilde viooltjes teruggaan tot 1883(Köhler), toonde onderzoek pas in 1938 de therapeutische activiteit aan in een eczeemmodel, met bewijs van een verbetering van huidaandoeningen na toevoeging van verse wilde viooltjes aan het dieet gedurende 2 maanden, vergeleken met een controlegroep. Sindsdien hebben een aantal publicaties (de meest recente dateert uit 2009) de waarde van Viola tricolor genoemd bij de behandeling van verschillende huidaandoeningen, waaronder seborroïsche aandoeningen, impetigo, acne en pruritus, vulvalirritatie en jeuk, huiduitslag, eczeem, seborroe van de hoofdhuid bij pasgeborenen en psoriasis.

De depuratieve en zuiverende eigenschappen van de bloemen en bloeiende bovengrondse delen van het wilde viooltje maken het een populaire optie in de fytotherapie. Viola tricolor-preparaten hebben antimicrobiële activiteit, waarbij waterige en alcoholische extracties het meest effectief zijn. Deze hebben een significant remmend effect tegen Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, Staphylococcus epidermidis en Candida albicans, en een matig effect tegen Pseudomonas aeruginosa, Enterococcus faecalis, Escherichia coli en Klebsiella pneumoniae. De minst effectieve preparaten zijn die met een hoge moleculaire selectiviteit, wat duidt op een synergetische werking van de verschillende componenten die aanwezig zijn in de andere extracties. Vooral cyclotiden zijn verantwoordelijk voor dit effect.

Antioxidant en immuunsysteem

Met behulp van de TEAC-methode vertoonde een hydroalcoholisch extract van verse wilde vioolbladeren of -bloemen een antioxidantactiviteit die ten minste gelijkwaardig was aan die van planten waarvan bekend is dat ze deze eigenschap hebben, zoals ginkgo biloba. Meer recent hebben twee methoden (TEAC en DPPH) die gebruikt werden om de antioxidatieve kracht van verschillende extractiefracties van wilde viooltjes te beoordelen, aangetoond dat polaire componenten een betere activiteit hebben, waaronder flavonoïden zoals rutine en violanthine.

Met behulp van de hogedrukvloeistofchromatografiemethode (HPLC), die lineair, gevoelig, nauwkeurig, specifiek en robuust bleek te zijn voor het kwantificeren van rutine in extract van wilde viooltjes, werd aangetoond dat de antioxidantcapaciteit van Viola tricolorkan worden toegeschreven aan de grote hoeveelheden polyfenolen, flavonoïden en gecondenseerde tannines die het bevat.

In een in vitro model van ischemie en neurodegeneratie beschermt het hydroalcoholische extract van V. tricolor neuronen tegen celdood geïnduceerd door serum/glucose deprivatie. Deze activiteit wordt ten minste gedeeltelijk toegeschreven aan de antioxiderende eigenschappen tegen reactieve zuurstofsoorten (ROS).

Waterig extract van wild viooltje is immunosuppressief, een activiteit die wordt toegeschreven aan de cytocliden, met goed geïdentificeerde cytotoxische eigenschappen, die interfereren met de polyfunctionaliteit van T-lymfocyten en de proliferatie van immunocompetente cellen blokkeren. Meer specifiek remmen ze de proliferatie van geactiveerde lymfocyten door de secretie van IL-2 cytokinen te verminderen zonder de expressie van de interleukine-2 (IL-2) receptor te beïnvloeden, en door de productie van gamma-interferon (IFN-y) en tumornecrosefactor alfa (TNF-α) te verminderen.

V. tricolor heeft een potentiële antikankerwerking door apoptose te induceren, zoals is aangetoond door de werking van verschillende soorten plantenextracten die zijn onderzocht op neuroblastoomcellen van muizen en menselijke borstkankercellen. Het heeft ook het vermogen om angiogenese te remmen.

Anti-inflammatoire eigenschappen

In een model van acute ontsteking werd het effect van toediening van tinctuur van wilde viooltjesmoeder geëvalueerd. Hoewel de effecten matig waren in vergelijking met een referentie ontstekingsremmer, verminderde wild viooltje significant het aantal leukocyten, het aantal fagocyten en hun activiteit, evenals de productie van stikstofmonoxide (NO) in vergelijking met de controlegroep.

In een model van zonne-erytheem vertoonde een gel op basis van Viola tricolor een antinociceptief en ontstekingsremmend effect op UV-B-geïnduceerde brandwonden, door de temperatuur onder 25°C te houden.

In vivo, in een model van chronische astma, vertoonde een hydroalcoholisch extract van de bloemen van Viola tricolor ontstekingsremmende effecten, via remming van de cytokineproductie van type 2 (Th2), wat het empirische gebruik in de traditionele geneeskunde lijkt te valideren.

Andere eigenschappen

Wild viooltje heeft een breed scala aan therapeutische toepassingen. De diuretische eigenschappen helpen blaasontsteking te verlichten door de afvoer van chloriden te bevorderen, terwijl het werkt als een mild laxeermiddel bij spijsverteringsstoornissen. Het verlicht pijn bij reuma dankzij de mild pijnstillende en krampstillende eigenschappen.

In het geval van hoest die gepaard gaat met aandoeningen van de luchtwegen die worden gekenmerkt door overmatige slijmafscheiding, werkt wilde viool als een slijmoplossend middel, dat hoest veroorzaakt door aandoeningen zoals bronchitis, kinkhoest en andere soortgelijke problemen verzacht. Op het gebied van aandoeningen van de luchtwegen wordt wilde viool aanbevolen voor de behandeling van ontstekingen van de slijmvliezen van de luchtwegen, vooral wanneer deze gepaard gaan met hypersecretie, zoals in het geval vanastma, acute bronchitis, kinkhoest en tracheitis.

Wild viooltje kan ook kalmerend werken bij nervositeit,slapeloosheid en slaapstoornissen die gepaard gaan met nachtmerries. Uitwendig kan het gebruikt worden als mondwater voor mondhygiëne en als haarlotion tegen vet haar. Het kan ook heilzaam zijn bij problemen met de bloedsomloop, zoals spataderen en aambeien.

Wat urineproblemen betreft, kan wilde viool worden gebruikt om aandoeningen zoals nefritis en nierkoliek te behandelen. Tot slot hebben studies aangetoond dat wilde viool een positief effect kan hebben op het verminderen van ontstekingen veroorzaakt door overmatige blootstelling aan UVB-stralen.

Zijn er voorzorgsmaatregelen bij het gebruik van Wild viooltje?

Wild viooltje mag niet gebruikt worden op open wonden of ernstig beschadigde delen van de huid. In 2010 heeft het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) het gebruik van wilde viooltjes afgeraden voor zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen jonger dan 12 jaar, vanwege een gebrek aan voldoende gegevens.

Vanwege de aanwezigheid van cumarines en salicylaten moet wilde viool met voorzichtigheid worden gebruikt bij mensen die anticoagulantia gebruiken, omdat het additieve effecten kan hebben. Patiënten moeten klinisch gevolgd worden en hun INR laten controleren. Het is belangrijk om te weten dat de wilde viooltjeswortel braken kan veroorzaken, net als de viooltjeswortel.

Voedingssupplementen op basis van viooltjeswortel worden niet aanbevolen voor zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven of kinderen. Ze zijn ook gecontra-indiceerd voor mensen met uitgebreide dermatologische aandoeningen of open wonden. Bij twijfel en voordat je begint met een fytotherapeutische kuur, is het raadzaam om advies te vragen aan een gezondheidsprofessional.

Afgezien van de hierboven genoemde contra-indicaties zijn er geen belangrijke bijwerkingen gemeld bij het gebruik van wild viooltje. Wild viooltje kan een wisselwerking hebben met bepaalde bloeddrukverlagende medicijnen. Het is daarom raadzaam om een arts te raadplegen voordat je begint met een behandeling op basis van wilde viool.

Hoe en in welke dosering moet ik Wild viooltje innemen?

Wild viooltje wordt geoogst in zijn natuurlijke omgeving, ver van landbouwgebieden die behandeld zijn met gewasbeschermingsmiddelen. De ideale tijd om viooltjes te plukken is tijdens de bloeiperiode, meestal van april tot september. Het is essentieel om voorzorgsmaatregelen te nemen om te voorkomen dat de bloemen hun kleur verliezen. Dit betekent vroeg in de ochtend plukken en snel drogen, uit de buurt van overmatige hitte en fel zonlicht.

Wild viooltje is ook verkrijgbaar bij drogisten en kruidenwinkels. Het kan op verschillende manieren gebruikt worden. Bij inname als voedingssupplement is de aanbevolen dosering voor wilde viooltjes poeder over het algemeen tussen de 270 en 800 mg per dag. Deze dosering kan echter variëren, afhankelijk van het gebruikte product en extract. Bovendien kan de dosering anders zijn als wilde viooltjes gecombineerd worden met andere natuurlijke extracten. Het is daarom belangrijk om de specifieke aanbevelingen te volgen van het product dat je gebruikt.

• Als voedingssupplement, in poeder- of capsulevorm.
• Gestandaardiseerd vloeibaar extract van verse planten voor officinale bereiding: 5 tot 10 ml per dag in een glas water.
• Honing glycerine vloeibaar extract: 5 ml tweemaal per dag in water.
• Infusie: 1 tot 2 lepels gedroogde bloeiende bovengrondse delen, 10 minuten laten trekken, 1 tot 3 keer per dag 1 kopje.
• Hydroalcoholisch extract: 20 tot 40 druppels 2 tot 3 keer per dag in een glas water.

Medische literatuur en klinische studies

• Toiu A. et al, Pharmacognostic research on car Viola tricolor L. (Violaceae), Rev Med Chir Soc Med Nat Iasi, 2009
• Vukics V. et al, Major flavonoid components of heartsease (Viola tricolor L.) and their antioxidant activities, Anal Bioanal Chem, 2008
• Mantle D. et al, Comparison of relative antioxidant activities of British medicinal plant species in vitro, J Ethnopharmacol, 2000
• Toiu A. et al, Evaluation of anti-inflammatory activity of alcoholic extract from viola tricolor; Rev Med Chir Soc Med Nat Iasi, 2007
• Witkowska-Banaszczak auto E. et al, Antimicrobial of Viola tricolor herb, Fitoterapia, 2005
• Svangard E. et al, Cytotoxic cyclotides from Viola tricolor, J Nat Prod, 2004
• Piana M. et al, Analyse van rutine in het extract en de gel van Viola tricolor, J Chromatogr Sci, 2013
• Koike A. et al, Edible flowers of Viola tricolor L. as a new functional food; antioxidant activity, individual car phenolics and effects of gamma and electron-beam irradiation, Food Chem, 2015
• Hellinger R. et al, Immunosuppressive activity of an aqueous Viola tricolor herbal extracts, J Ethnopharmacol, 2014
• Gründemann C. et al, Cyclotides Suppress Human T-Lymphocyte Proliferation by an Interleukin 2-Dependent Mechanism, PLoS One, 2013
• Europees Geneesmiddelenbureau, Beoordelingsrapport over Viola tricolor L. en/of ondersoorten Viola arvensis Murray (Gaud) en Viola vulgaris Koch (Oborny); herbacum flore, 2010
• Mousavi S.H. et al, Protective effect of Viola tricolor and Viola odorata extracts on serum/glucose deprivation-induced neurotoxicity; role of reactive oxygen species, Avicenna auto J Phytomed, 2016