Net als Chronos (de god van de tijd in de Griekse mythologie) is niets constant in onze omgeving. We opereren niet simpel of lineair, maar wel ritmisch. Bovendien moduleren bepaalde omgevingsstoringen ons biologische ritme. De studie van biologische ritmes of chronologische gezondheid is een wetenschappelijke discipline die ongeveer 30 jaar geleden is ontstaan. Eetgedrag is het onderwerp geweest van talrijke onderzoeken om de ritmische organisatie ervan te definiëren. De gevolgen van het ritme van voedselconsumptie op de lichamelijke fysiologie zijn uiteindelijk talrijk.

Waarom beïnvloeden biologische ritmes de voedselkeuze?

Ritmische variaties in voedingsvoorkeuren komen tegemoet aan fysiologische behoeften; koolhydraten voorzien in de onmiddellijke energiebehoefte aan het begin van de waakperiode, terwijl de consumptie van proteïne en vet tegen het einde van deze periode een anticiperende inname is die gericht is op de opslag van voedingsstoffen voor hun gebruik tijdens de slaapperiode. Naast onze fysiologische behoeften heeft het tijdstip van de dag ook invloed op onze zintuiglijke voorkeuren, vooral voor de textuur van voedsel.

De periodiciteit van eetgedrag:

We eten niet continu of willekeurig op de 24-uurs schaal. Ons eetgedrag varieert periodiek of ritmisch. We eten en drinken immers in de loop van de tijd volgens gestructureerde schema’s. Het is tijdens onze waakperiode dat we eten en drinken binnenkrijgen, terwijl we tijdens onze slaapperiode niet eten of drinken.

We combineren eten en drinken tot maaltijden van verschillende groottes en consumptie met verschillende tussenpozen. De volgorde en samenstelling van maaltijden varieert voorspelbaar en periodiek. Hoewel ons dieet afhankelijk is van vele fysieke, sociale en culturele prikkels, zijn er tijdelijke ritmes in onze voedingsvoorkeuren.

Wat is een biologisch ritme?

Een biologisch ritme is de periodieke variatie van een fysiologische functie in een levend organisme. Op cellulair niveau vertaalt dit begrip zich in een ritmische verdeling van energie, waarbij de ene synthese na de andere wordt gegarandeerd en daardoor biochemische functies in de tijd worden verdeeld. Op organische schaal resulteert deze ritmische opeenvolging in een wisselend functioneren van het orgel.

De ritmes zijn gebaseerd op een genetische en omgevingscomponent. De mens heeft inderdaad een eigen endogeen ritme, met een stabiele periode, bekend uit de ervaringen van isolatie. De periode van dit ritme, “vrije stroom” genaamd, gecodeerd op chromosoom 4 waar de locus met het klokgen is geïdentificeerd, wordt geschat op 24 uur en 11 minuten. Het is op deze genetische basis dat de omgeving ingrijpt via een interne biologische klok. Dit is namelijk aangepast aan externe synchronizers zoals dag / nacht-afwisseling of klimaatvariaties en zorgt, door een interface met endogene ritmes te creëren, voor de fasering van het lichaam met zijn biotoop. Deze klok, ook wel de “interne oscillator” genoemd, bevindt zich bij de mens op het niveau van de hypothalamus.

Chrono-fysiologie:

Chronofysiologie is de analyse van de menselijke fysiologie door de lens van de tijd. Het helpt bij het identificeren van metabole, neurologische of endocriene functies die alleen op bepaalde tijdstippen per dag worden geactiveerd, om het lichaam voor te bereiden op een voorspelbare gebeurtenis.

Dit is het geval met het endocriene systeem dat rijk is aan chrono-gemoduleerde functies:

De bijnieren scheiden bijvoorbeeld ‘s morgens tussen 6 en 8 uur’ s ochtends cortisol af in een hoeveelheid die vijf keer groter is dan ‘s nachts (door de hyperglycemie die het veroorzaakt, bereidt dit hormoon de spierfunctie voor bij het ontwaken en vermijdt het de zwakke punten die’ een nacht zonder voedselinname had kunnen veroorzaken)
De schildklier scheidt ‘s ochtends rond 9.00 uur de maximale hoeveelheid thyroxine af (de hersenen voorbereiden op de stress van de dag)
De alvleesklier scheidt insuline op een pulserende manier af buiten het dieet om (zorgt voor opslag van koolhydraten in overeenstemming met fysieke activiteit)
De pijnappelklier scheidt alleen ‘s nachts melatonine af (conditionerende slaperigheid)
De hypofyse scheidt ‘s nachts twee keer zoveel groeihormoon af als overdag (waardoor de botgroei van het kind in rust wordt gewaarborgd en wordt deelgenomen aan de nachtelijke glykemische stabilisatie)
De eierstokken hebben een maandelijkse secretoire periodiciteit in oestrogeen (die de perioden van vrouwelijke vruchtbaarheid reguleert)

Chrono-pathologie:

Als er fysiologische endogene ritmes zijn, kan hun verstoring chronopathologieën genereren, terminologie die de tijdelijke decodering van symptomen aangeeft. Natuurlijk kunnen niet alle menselijke pathologieën vanuit deze invalshoek worden bestudeerd, maar deze benadering kan onze perceptie en ons begrip van ziekten verrijken. Enkele voorbeelden illustreren de principes:

De bloedsuikerschommelingen van de diabetespatiënt:

Ze worden dus uitgedrukt volgens een ritme dat alle patiënten gemeen hebben. De vertaling ervan, ongeacht welk dieet dan ook, zorgt voor een constante acrofase tussen 8 en 10 uur ‘s ochtends en tussen 20 en 23 uur’ s avonds, terwijl het glycemische dieptepunt tussen 16 en 18 uur ‘s avonds en tussen 2 en 4 uur’ s morgens ligt. ochtend. Deze snelheid is een direct gevolg van de afscheiding van cortisol, adrenaline, thyroxine, groeihormoon en de snelheid van weefselinsuline gevoeligheid.

Seizoensgebonden depressie:

Een ander voorbeeld van ritmestoornissen is seizoensgebonden depressie, gekenmerkt door stemmingsstoornissen die beginnen in de herfst en verdwijnen in de lente. Beschouwd als een pijnappelklierdisfunctie die resulteert in een ongepaste reactie op de afname van de helderheid die optreedt tijdens de winterperiode, leidt het tot te hoge melatoninespiegels overdag. Het resultaat is een faseverschuiving, hypersomnie en een chronische depressieve toestand. Lichttherapie herstelt daarom het endocriene evenwicht door deze ongepaste afscheiding van melatonine te remmen, wat de stemming helpt verbeteren.

Paroxysmale astma-aanvallen:

Ze kunnen een laatste voorbeeld zijn van chronopathologie, omdat ze bij voorkeur voorkomen tussen 21.00 uur en 05.00 uur. Het is inderdaad tijdens deze periode dat de bronchiale gevoeligheid voor irriterende factoren maximaal is vanwege de fysiologische afname van de bronchiale diameter veroorzaakt door de secretoire batyphase in adrenaline, norepinefrine en cortisol, gecombineerd met de toename van zowel vagale tonus als bronchiale gevoeligheid voor histamine.

Chrono-voeding:

Chrono-voeding is een manier van eten met respect voor de hormonale en enzymatische afscheiding van het lichaam.

Dit dieet is gebaseerd op de hormonale en enzymatische afscheidingen van het lichaam, die variëren afhankelijk van het tijdstip van de dag:

In de ochtend wordt aanbevolen om vet en eiwit te eten, aangezien de afscheiding van lipasen en proteasen aan het begin van de dag belangrijk is.
Bovendien wordt het ‘s middags aanbevolen om een maaltijd te nuttigen die rijk is aan eiwitten en langzame koolhydraten, aangezien proteasen en amylasen op dit precieze moment op een significante manier worden uitgescheiden.
Tijdens de middag zal de piek in cortisol in het bloed hypoglykemie veroorzaken, die beperkt zal zijn als u op dat moment fruit of zoete producten neemt.
Ten slotte zijn de spijsverteringsafscheidingen ‘s avonds zwak, wat een lichter diner inhoudt en op basis van groenten en magere eiwitten.

Chrono-voeding is meer een manier van leven dan een dieet. Het gaat om eten met respect voor de fysio-biologische behoeften van het organisme. Er is dus geen tijdslimiet. Goede eetgewoonten dienen levenslang te worden gehandhaafd, ook na het bereiken van het gewenste gewicht.

Bronnen:

Thibault, L, Booth DA : Macronutrient-specific dietary selection in rodents and its neural bases. Neurosci Biobehav Rev 23:457, 1999.
Expertise collective Inserm, Rythmes de l’enfant : de l’horloge biologique aux rythmes scolaires, 2001.
Osseni R.A., « Circadian rhythms of glutathione and mitochondrial activity in human hepatic cell line. Influence of melatonin », in : Biological Clocks, Mechanisms and Applications, Elsevier Science, 1998.