De edele laurier, met als botanische naam Laurus nobilis, behoort tot de Lauraceae familie. De etherische olie wordt gewonnen uit de bladeren (jonge bladeren) en vruchttakken.
Geschiedenis van de Edele Laurier
Deze boom wordt al sinds de oudheid vereerd door de Grieken en Romeinen. Ze versierden het hoofd van hun keizer met een lauwerkrans. Opgedragen aan Apollo vertegenwoordigt hij vitaliteit, schoonheid en overwinning. Een krans van laurierbessen(bacca laureati) werd ook gegeven aan jonge afgestudeerden in de geneeskunde. Deze traditie zou uitgroeien tot het beroemde baccalaureaat aan het einde van de middelbare school.
De bladeren worden gewaardeerd als smaakmaker in gekookte gerechten, vandaar de naam lauriersaus. Deolie uit de bessen wordt samen met olijfolie en zeekraal (plantaardige soda) gebruikt om Aleppo zeep te maken. Het geeft het zijn “supervette” kwaliteit. Dit is de oudste zeep, die 3500 jaar geleden werd gemaakt. Vandaag de dag is er geen gids te vinden die het niet vermeldt, noch een winkel die het onrecht zou aandoen om het niet op te nemen in zijn aromatische contingent.
Een beetje mythologie
In de oudheid had de laurier een grote symbolische en rituele betekenis. De Pythia van Delphi, de beroemde orakelpriesteres, verwerkte het in haar waarzeggerij. De laurier werd ook als heilig beschouwd door de Vestaalsen, de priesteressen van Vesta in Rome. Volgens Romeins bijgeloof was het verwelken van de laurier een voorbode van onheil. Bovendien weefden de Romeinen tijdens de Saturnaliënfeesten in december het loof tot slingers. De laurier werd ook geassocieerd met goddelijke figuren zoals Apollo en Aesculapius. Het is vermeldenswaard dat de mythologie verhaalt over Daphnes transformatie in een laurierboom om te ontsnappen aan Apollo’s avances. Dit versterkt de heilige aard van deze plant in de oude culturele context.
Moeten we ons tevreden stellen met het koopmansfeest dat elke 15 mei in Rome wordt gevierd, waarbij handelaren en kooplieden al hun waren zegenen met een lauwertak, als herinnering dat de laurier bovenal een plant vanHermes is? Is de kleur van de aura van zijn essentiële olie niet blauw? Verwijst blauw niet naar de keelchakra, de zetel van de welsprekendheid in al haar vormen? Wordt laurier niet geassocieerd met de Muzen – onder andere poëzie, zang en muziek? Waarom wordt Hermes dan zo zelden genoemd in verband met de laurier en wordt de eer volledig gegeven aan een andere godheid, Apollo? Waarschijnlijk omdat het niet Hermes was die de nimf Daphne achtervolgde met zijn amoureuze bedoelingen.
En hier komen we bij de kern van de zaak. In de Metamorfosen (Boek I) behandelt Ovidius de vraag naar het ontstaan van de laurierboom. Een nimf, Daphne, dochter van Peneus, is het onderwerp vanApollo‘s liefdesaffaire, nadat Apollo de spot drijft metEros. Uit wraak steekt hij de verraderlijke angel van de liefde in het hart van de god wiens schoonheid te verleidelijk was. Zijn meedogenloosheid dreef de nimf tot het uiterste en ze smeekte de goden haar vorm te veranderen om aanApollo‘s aanhoudende smeekbeden te ontsnappen. Daphne was de enige nimf die hem weerstond, “de enige, zo lijkt het, van wie hij hield, ongetwijfeld vanwege haar weigering van alle liefde”. Daphne werd wortels, stam, takken, gebladerte… laurier.
Wat een omgekeerd symbool, dat niet een overwinning maar een mislukking voor de god aangeeft door middel van deze laurier, die een bepaald idee van kuisheid lijkt te belichamen. Maar wat kun je nog meer verwachten van een nimf-priesteres vanArtemis? Dus klaagt Apollo: “Omdat je mijn vrouw niet kunt zijn, zul je mijn boom zijn; je zult mijn haar, mijn citer en mijn pijlkoker sieren”. Tegenover een hardnekkige god is de vlucht van een nimf niet genoeg. De tussenkomst van andere godheden is nodig voor haar transformatie. Maar zelfs getransformeerd in een boom ontsnapt de nimf niet aan de aandacht van de afgewezen god. Hij eist de boom op als symbool van zijn onvervulde lust.
De Griekse mythologie roept vragen op over machismo en patriarchaat. Ze roept ook vragen op over seksuele intimidatie. Apollo versloeg de laurier, niet Daphne. Maar zijn succes is niet compleet. Het verhaal eindigt met een kroon. Apollo vlecht het en plaatst het op zijn hoofd.
Vanaf dat moment blijft de laurier onafscheidelijk vanApollo. Deze kroon heeft echter een tweede oorsprong. Hij kreeg hem na de dood van Python. Voor Apollo was het een zuivering. Dit leidde tot de Pythische Spelen, die om de acht jaar werden gehouden. De kroon wordt een prijs voor de winnaars. Pythia en haar pythonessen houden ook de herinnering aan Python levend. Op een drievoet versierd met laurier voorspelden ze dampen die uit een nabijgelegen breuk in de aarde kwamen.
Er wordt gezegd dat Pythia en haar priesteressen laurierbladeren aten om hun visioenen te verbeteren. Maar waren een paar blaadjes genoeg? We weten dat laurier narcotisch is, maar het krijgt deze eigenschap alleen in hoge doses. Zou het kunnen dat de cathartische kracht mogelijk werd gemaakt doordat het aan Apollo was gewijd? Of hadden de zaden van henbane, die ook werden gebruikt, er iets mee te maken? Heel goed mogelijk, om nog maar te zwijgen van de ‘giftige’ uitstralingen van de aarde, die de Pythia in een ideale profetische positie brachten.
Hoe dan ook, de visionaire kracht van de laurier leeft voort. De dochter van de waarzegger Tiresias, Manto, had bijvoorbeeld ook de bijnaam Daphne. In zijn tweede Idylle beschrijft Theocritus de tovenares die voortekens probeert te ontdekken in het knisperende geluid dat wordt geproduceerd door brandende laurierbladeren, een techniek die deel is gaan uitmaken van het populaire voorspellen, waarbij een luidruchtig brandend blad een teken is van een goede oogst, en een slechte anders. Bij andere wichelarituelen werd ook laurier gebruikt: als je een takje laurier onder je kussen legde, met een half blaadje in je mond, kreeg je het antwoord op een vraag in je dromen. Of deze, geleverd door een magische papyrus: “Schrijf op een laurierblad met mirre en het bloed van een dode die een gewelddadige dood stierf […]: jij bent degene die alles van tevoren weet”.
Voordat we naar een ander aspect van de laurier gaan, moeten we erop wijzen dat alleen vrouwen de laurier mochten vereren. Apollo kon zich de laurier dus niet direct toe-eigenen. Hij slaagde er alleen in om zijn cultus aan deze orakelboom te koppelen. Op deze manier verklaart de metamorfose van Daphne ook het verlangen van een nieuwe godheid om de oude cultus van de laurierboom over te nemen, ook al is het onvolledig, want het Griekse woord voor laurier is daphnai.
Het eten van laurier was niet alleen voorbehouden aan de Pythia, want het werd ook gedaan bij de mysteries vanEleusis en die gewijd aan Dionysos. De mystici vanEleusis gebruikten laurier omdat het werd beschouwd als een plant die continentie bevorderde(cf. de kuisheid van Daphne). Hoe kunnen we dan de rol verklaren die laurier speelt in Ovidius’Metamorfosen(Boek III): “het hele huis, bedekt met laurier en verlicht met fakkels, weerklonk met het lied van het maagdenvlies”. GezienApollo ‘s fiasco met Daphne valt te vrezen dat huwelijk en laurier niet goed samengaan.
Hier en daar vinden we echter aanwijzingen voor het gebruik ervan in de liefde. In de Petit Albert is er een liefdesritueel met laurierbladeren. In Corsica sierden laurierkransen het huis waar het huwelijk plaatsvond, enzovoort. Misschien heeft de laurier weinig met liefde te maken en moeten we zijn aanwezigheid hier verklaren om het succes van de onderneming te verzekeren, aangezien de laurier een symbool van overwinning is.
In Thessalië, in de vallei van de Tempé waar de rivier de Pénée stroomt, hielden de Maenaden een dionysische cultus door op laurierbladeren te kauwen. Deze associatie tussen de wijnstok die Dionysos symboliseerde en de laurier is uiterst merkwaardig. Ten minste sinds de tijd van Theophrastus (4e eeuw v.Chr.) horen we uitleg over de antipathie tussen planten op de manier van olifanten en muizen. Theophrastus legt bijvoorbeeld uit dat wijnstokken de geur van laurier absorberen. Maar aan de andere kant wordt het motief omgekeerd en wordt het schadelijke effect van laurier op de wijnstok vermeld, waardoor Ibn El Baytar veel later zegt dat laurier een preventief middel is tegen dronkenschap en dat de Petit Albert een recept bevat voor “het herstellen van bedorven wijn”, waarin laurier voorkomt.
Dit is allemaal erg vreemd, vooral als je bedenkt dat de Maenaden de bijnaam de Woedende Wezens hadden. Dus hoe konden ze extatisch dronken worden als de laurier de effecten van de wijn afweerde? Dit verklaart in ieder geval waarom de laurier een attribuut van Dionysos (en Bacchus) was. Het was ook een attribuut vanAsclepius/Esculapius, zoon van Apollo.
Dit helpt ons te begrijpen dat in Poitou, nog niet zo lang geleden, boeren naar de mis gingen met een tak van de laurier om hun gezondheid terug te krijgen, wat soms mogelijk was door verzoening: de laurierboom, die in de Romeinse tijd de paleizen van keizers en pausen sierde als een insigne van eeuwige glorie en vrede van wapens en geesten, vormde een van de zeven heuvels van Rome op deAventijnse heuvel, volgens Ovidius(Les fastes) knisperden laurierbladeren vaak op altaren lang voor de komst van wierook en mirre.
Als mensen werden gezuiverd, werden ook plaatsen gezuiverd, vooral tempels: het voorplein van de tempel vanApollo in Delphi werd gezuiverd met takken laurier, dezelfde takken die volgens Sozomen door de eerste christelijke priesters werden gebruikt om degenen die de tempels binnengingen te besprenkelen. Laurier was zuiverend, maar ook beschermend: het hield bliksem, donder en stormen tegen en werd vaak bij huizen en velden geplant om de veiligheid van mensen en bezittingen te garanderen.
Oudheid
Hoewel de laurier als een paar wimpers langs de oevers van de Middellandse Zee loopt, is dit niet altijd zo geweest. De laurier groeide voornamelijk op menselijk initiatief vanaf een punt dat vermoedelijk in Klein-Azië ligt. In de tijd vanHesiodus, in de achtste eeuw voor Christus, kwam de laurier veel voor in Boeotië en vormde hij het belangrijkste plantendek van de vallei van de Tempé, waar de rivier de Pénée doorheen stroomt.
Het kan dus meer dan 3000 jaar geleden zijn aangeplant door een pre-Helleense samenleving. De Griekse kolonisten importeerden de plant vervolgens naar Zuid-Italië, waarschijnlijk in de 6e en 5e eeuw voor Christus, aangezien bekend is dat de plant rond de 4e eeuw veel voorkwam in Italië. De Romeinen brachten de plant mee naar Narbonne, het Iberisch schiereiland en Noord-Afrika.
VanHippocrates leren we dat het gebruik van laurierbladeren hem niet onbekend was: wrijven met de olie verzwakte tetanus en de bladeren verzachtten postnatale pijnen. Theophrastus, die geen arts was, gaf toe geïnteresseerd te zijn in laurier, omdat hij botanicus was, maar het gebruik dat hij ervan maakte duidde op enige therapeutische kennis erover: hij “dacht elke besmettelijke onzuiverheid uit zichzelf te verwijderen door op de dag van het Choes-feest de hele dag door de stad te lopen met een tak laurier tussen zijn tanden, nadat hij zijn handen had gezuiverd en zichzelf had besprenkeld met helder water”.
Laurier heeft vele toepassingen. Naast zijn geneeskrachtige eigenschappen wordt het beschouwd als een “magische” plant. Het biedt bescherming tegen vergif en kwade spreuken. De uitdrukking “Ik draag een stok van laurier” symboliseert deze bescherming. Nero zocht zijn toevlucht in een laurierbos tijdens een pestepidemie. Plinius voegt er een medische dimensie aan toe. Hij adviseert om drie dagen lang op drie bladeren te kauwen om hoest te genezen. Dioscorides maakt onderscheid tussen twee soorten laurier: breedbladig en smalbladig.
Zijn ze één soort en één ondersoort? Hun verwarmende en samentrekkende eigenschappen verlichten pijn in de blaas en de baarmoeder, evenals pijn veroorzaakt door insectenbeten en andere ontstekingen. Hij waarschuwt echter dat de bladeren “als drank ingenomen […] de maag beledigen en braken veroorzaken”, maar we weten nu dat dit alleen mogelijk is in te hoge doses. Wat de bessen betreft, hij gebruikte ze voornamelijk als een middel tegen de luchtwegen (astma, catarre) en KNO-middel (oorpijn; een eigenschap die werd overgenomen door Serenus Sammonicus in de 3e eeuw na Christus). Wat betreft de bast van de laurierwortel, Dioscorides beschrijft het als lithontriptisch en abortief, een woord dat Dr Cazin in de 19e eeuw op en neer deed springen om bepaalde “farmacologen” te verwijten dat ze beweerden dat laurierbessen dezelfde kracht hadden, terwijl dit duidelijk niet het geval was.
Tot slot, is laurier nuttig bij leveraandoeningen? Zeker niet. Was het lithontriptisch? Daar is verder geen bewijs voor. Werd het “nog steeds gebruikt door de Griekse volksgeneeskunde als een specifiek middel tegen tics enepilepsie “? Ja. Heeft het ze ooit genezen? We weten het niet, maar omdat het nauw verwant is aan de zenuwen, kunnen we aannemen dat het dat deed, omdat het een kwikzilverplant is, hoewel we niet als eerste aan Hermes denken als we aan laurier denken.
Middeleeuwen
De Apollinische en Mercurische laurier, die poëtische, artistieke en muzikale improvisatie viert, was ook een van de zonneplanten. Al heel vroeg merkte men op dat deze boom met zijn stollingsessentie, zoals Proclus opmerkte, de eigenschap had om zichzelf in brand te steken door twee lauriertakken waarop verpulverde zwavel was gegooid, stevig over elkaar te wrijven, een conjugatie met de zon die vele malen werd bevestigd(Henri Corneille Agrippa, Grand Albert, Petit Albert, enz.) en waarvan de bescherming kon worden verzekerd door als volgt te werk te gaan: “Er moet een knoop worden gemaakt van laurierbladeren en leeuwenhuid, die om de nek moet worden gehangen met een gouden draad of een gele zijden draad”
Lang na deze grootsheid en pracht straalt de laurier, wat men er ook van zegt, niet meer met dezelfde pracht en praal als vroeger, hoewel sommige dichters, zoals Thibault Lespleigney, hem nog steeds bezingen: “In deze boom is de deugd in overvloed aanwezig, net zoveel als in welke boom van deze wereld dan ook” De laurier werd ontdaan van zijn heilige en opzichtige karakter, als een plant die voor een veelheid aan doeleinden werd gebruikt, maar de boom werd desondanks door de Middeleeuwen heen behouden als geneeskrachtige plant en, interessant genoeg, was hij er niet tevreden mee om met vergezochte eigenschappen te worden begiftigd: in de 9e eeuw merkte de Iraanse geleerde Rhazes op dat laurier nuttig was voor de behandeling van zenuwtrekjes in het gezicht (zijn status als Mercuriusplant verklaart deze werking op de zenuwen); de Byzantijnse Nicolaas Myrepsus (13e eeuw) gebruikte de bessen voor hun hoeststillende eigenschappen; en Hildegarde de Bingen zei dat laurier warm en gematigd droog was, een beeld van standvastigheid.
Hildegard gebruikte bessen vooral in haar recepten om allerlei soorten pijn te verzachten (hoofd, maag, longen, hart, nieren, rug, etc.). Ze maakte ook gebruik van hun febrificerende en anti-jicht eigenschappen en kende ze zelfs een deugd toe voor woede en gevallen van “dementie”.
Moderne en hedendaagse tijden
Cazin (19e eeuw) raadde de bladeren aan als spijsverteringsbevorderend en windafdrijvend middel, en het bessenpoeder als menstruatiebevorderend middel. In de 20e eeuw raadde Fournier aan om de bladeren in aromatische baden te gebruiken om reumatische pijnen en verstuikingen te behandelen, en om het poeder op zweren aan te brengen. Verbrande bladeren desinfecteren de atmosfeer. In de volksgeneeskunde worden ze gebruikt tegen mondzweren en buikpijn. Waterige extracten van bessen worden gebruikt als helend middel. Bessenolie wordt gemasseerd om reumatische pijn te verlichten. Het wordt op dieren aangebracht om parasieten te bestrijden en verse bladeren die op paarden worden gewreven beschermen ze tegen insecten.
Erger nog, in 1935 schreef Botan er het volgende over: “Het is een aromatische stimulant met vrijwel geen medische toepassingen en wordt bijna uitsluitend gebruikt om onze stoofpotten op smaak te brengen”. Wat een ondergang, wat een verkeerde waardering, wat een vergissing om te geloven dat laurier waardeloos is in de geneeskunde! Kunnen we in een paar regels duizenden jaren geschiedenis waarin laurier een rol heeft gespeeld, niet in de laatste plaats vanuit medicinaal oogpunt, van tafel vegen? Nee, zo’n schande kunnen we niet tolereren!
Na de Middeleeuwen duurde de therapeutische carrière van laurierbladeren net zo lang als een dag zonder brood. Zeggen dat het verwaarloosd is, is niet sterk genoeg. waarom,” vraagt Gilibert, “zouden behandelaars een boom die ze bij de hand hebben verwaarlozen om op mysterieuze wijze gebruik te maken van zijn Indiase soortgenoten? Het is een eeuwig refrein dat elke eeuw wel iemand vindt om te herhalen (denk aan Cazin in de negentiende eeuw, Botan in de twintigste, etc.).
Exotische specerijen hebben Europa lang gefascineerd. Deze fascinatie was te danken aan hun zeldzaamheid en nieuwheid. Er bestaat ook een mythe dat de Europeanen weinig remedies hadden vóór deze import. De laurier heeft zich echter weten te onderscheiden. In de 19e eeuw was de etherische olie bekend, maar niet erg algemeen. Ze wordt niet specifiek genoemd in het werk van Valnet over aromatherapie.
Vandaag de dag is er geen enkele gids meer die het niet vermeldt, geen enkele winkel die het onrecht zou aandoen het niet op te nemen in zijn aromatische contingent. Je hoeft je ogen maar open te doen om te zien dat de laurier zich tot ver buiten de 45e breedtegraad heeft verspreid, want je vindt hem zowel in Finistère als in de regio Parijs. Deze geplante bomen dragen echter meestal geen vruchten. Desondanks heeft de laurier zich over de hele wereld verspreid op verschillende manieren, waaronder medicinaal en symbolisch gebruik.
Wat zijn de farmacologische eigenschappen van Laurierblad etherische olie?
De laurier is een aromatische plant die bekend staat om zijn culinaire eigenschappen, maar ook om zijn medicinale eigenschappen. Laurierbladeren worden gebruikt om essentiële olie te produceren, die talrijke farmacologische eigenschappen heeft die goed zijn voor de gezondheid.
Antimicrobiële eigenschappen :
De etherische olie van laurier is immunostimulerend, bacteriedodend, virucidaal en schimmeldodend. Het is een infectiewerend middel met long- en KNO-tropisme, met antibiofilmactiviteit tegen Staphylococcus aureus . Het is ook antibacterieel tegen Escherichia coli, Listeria monocytogenes en Salmonella typhimurium en er is aangetoond dat het een antivirale werking heeft door de replicatie van het SARS-CoV- en HSV-1-virus te remmen.
Pijnstillende en ontstekingsremmende eigenschappen:
In vitro studies op monocyten hebben het ontstekingsremmende effect van 1,8-cineole tegen inductoren zoals interleukine-1β aangetoond. Het vermindert de mediatoren van longontsteking aanzienlijk, waaronder arachidonzuurmetabolieten, leukotrieen B, tromboxaan-B en prostaglandine E, evenals TNF-α. Eugenol en MT-carbiden dragen ook bij aan deze ontstekingsremmende werking.
De pijnstillende, antineuralgische en ontstekingsremmende effecten zijn daarom vergelijkbaar met die van morfine en piroxicam.
Krampstillende eigenschappen :
Antispasmodisch (complementair), de 1,8 cineole en terpenyl acetaat die de etherische olie van laurier bevat werken in op de gladde spieren van de luchtpijp in relatie tot acetylcholine. De ST lactonen vertragen dus de maaglediging.
Insectendodende eigenschappen :
De insectendodende eigenschappen van laurier zijn aangetoond tegen luizen, mijten en meelkevers. Het is ook een mottenwerend middel.
Eigenschappen voor het zenuwstelsel :
Neurotonisch en cerebraal stimulerend, reguleert de essentiële olie van laurier het vegetatieve zenuwstelsel (sympathisch en parasympathisch) met spijsverteringstropisme, evenals Ʃ
Laurier etherische olie en zelfvertrouwen:
De edele laurier wordt in de oude symboliek vaak geassocieerd met glorie en succes. Volgens de aromatherapie is deze essentiële olie goed voor het zelfvertrouwen en voor het bestrijden van stress en angst. Ze zou invloed hebben op moed, wilskracht en assertiviteit. Ze zou ook helpen bij de concentratie en het geheugen stimuleren.
Andere eigenschappen :
- Anti-scleroserend
- Lymfatische regulator
- Vaatverwijdend
- Antidiabeticum door alfa-glucosidaseremming
- Antioxidant en antiproliferatief tegen leukemische cellen (chronische myeloïde leukemie), antiproliferatieve activiteit tegen borstkankercellen (borstadenocarcinoom)
- Ontkrampend, vooral bij lokale toepassing
- Anti-degeneratief en antiputridum
- Ontzwellend en slijmoplossend door stimulatie van de exocriene klieren van het ademhalingsslijmvlies
Moeten er voor het gebruik van de etherische olie Laurier voorzorgsmaatregelen genomen worden?
- Gecontra-indiceerd bij zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven
- Alleen voor volwassenen (risico op stuiptrekkingen bij kinderen)
- Niet inhaleren, verspreiden of toevoegen aan badwater
- Niet combineren met cortisone, risico op medicijninteractie, vraag uw apotheker om advies
- Niet aanbevolen voor astmapatiënten
- Niet aanbevolen voor dieren
- Gecontra-indiceerd als je een voorgeschiedenis van convulsies hebt
- Voorzichtig bij anti-epileptische behandeling
Medische literatuur en klinische onderzoeken:
- Merghni A, Marzouki H, Hentati H, Aouni M, Mastouri M. Antibacterial and antibiofilm activities of Laurus nobilis L. essential oil against Staphylococcus aureus strains associated with oral infections. Pathol Biol (Parijs). 2015
- Dadalioglu I, Evrendilek GA. Chemical compositions and antibacterial effects of essential oils of Turkish oregano (Origanum minutiflorum), bay laurel (Laurus nobilis), Spanish lavender (Lavandula stoechas L.), and fennel (Foeniculum vulgare) on common foodborne pathogens. J Agric Food Chem. 2004
- Loizzo MR, Saab AM, Tundis R, Statti GA, Menichini F, Lampronti I, Gambari R, Cinatl J, Doerr HW. Phytochemical analysis and in vitro antiviral activities of the essential oils of seven Lebanon species. Chemische Biodivers. 2008
- Sayyah M, Saroukhani G, Peirovi A, Kamalinejad M. Analgetic and anti-inflammatory activity of the leaf essential oil of Laurus nobilis Linn. Phytother Res. 2003
- Sayyah M, Valizadeh J, Kamalinejad M. Anticonvulsant activity of the leaf essential oil of Laurus nobilis against pentylenetetrazole- and maximal electroshock-induced seizures. Phytomedicine. 2002
- Sahin Basak S, Candan F. Effect of Laurus nobilis L. Essential Oil and its Main Components on α-glucosidase and Reactive Oxygen Species Scavenging Activity. Iran J Pharm Res. 2013
- Matsubara E, Fukagawa M, Okamoto T, Fukuda A, Hayashi C, Ohnuki K, Shimizu K, Kondo R. Volatiles emitted from the leaves of Laurus nobilis L. improve vigilance performance in visual discrimination task. Biomed Res. 2011
- Saab AM, Tundis R, Loizzo MR, Lampronti I, Borgatti M, Gambari R, Menichini F, Esseily F, Menichini F. Antioxidant en antiproliferatieve activiteit van Laurus nobilis L. (Lauraceae) bladeren en zaden essentiële oliën tegen K562 menselijke chronische myeloïde leukemiecellen. Nat Prod Res. 2012
- Al-Kalaldeh JZ, Abu-Dahab R, Afifi FU. Volatile oil composition and antiproliferative activity of Laurus nobilis, Origanum syriacum, Origanum vulgare, and Salvia triloba against human breast adenocarcinoma cells. Voedingsonderzoek. 2010