Busserol, berendruif met gigantische eigenschappen

De berendruif is een van de grote weglatingen in de medische literatuur van de oudheid. In de Middeleeuwen was het niet veel beter, gezien het feit dat de vroegste documenten die er betrekking op hebben pas dateren uit de 12e eeuw: enkele Engelse boeken vermelden het gebruik ervan en het wordt zelfs genoemd in een 13e-eeuws Welsh herbarium getiteld Les médecins de Myddfai (De dokters van Myddfai). In Frankrijk was het Rabelais (een arts en schrijver) die voor het eerst de diuretische effecten van berendruif benadrukte in zijn literaire werk Gargantua, waarin hij Pantagruel beschreef die leed aan een urine-infectie.

Wat is berendruif?

Berendruif, of Arctostaphylos uva-ursi, is een kleine struik uit de Ericaceae familie, inheems in de Verenigde Staten en wijdverspreid in bergachtige gebieden op het noordelijk halfrond. In Frankrijk is hij vooral te vinden op hetzuidelijk halfrond en in bergachtige gebieden. Van mei tot juli verschijnen er kleine roze klokvormige bloemen naast de spatelvormige groenblijvende bladeren. Deze bloemen vormen trossen en produceren rode steenvruchten, vandaar de bijnaam‘berendruif‘.

Het medicijn van berendruif zijn de bladeren. Ze bestaan voornamelijk uitarbutine (of arbutoside), een stof met therapeutische effecten. De bladeren worden in de zomer geoogst en gedroogd voor medicinaal gebruik. Berendruif staat bekend om zijn gebruik bij de behandeling van matige aandoeningen van de urinewegen en de blaas . Er is echter nog niet voldoende klinisch bewijs om dit gebruik te ondersteunen.

De plant is een kruipende struik die vaak kussentjes vormt. De dunne bast scrubt gemakkelijk af. Hij wordt beschouwd als een bodembedekkende kolonisator. De eenvoudige, afwisselende, dikke, leerachtige bladeren hebben een glanzend, ovaal-oblang blad.

De bloemen van de berendruif zijn radiaal symmetrisch en vijfstammig, met een kelk met vijf tanden en een roze of roze-witte kroon. Ze heeft tien meeldraden en een meervoudig geovuleerd ovarium.

De vruchten zijn helderrode steenvruchten wanneer ze rijp zijn en bevatten vijf nucules met één zaadje. Deze bessen worden gegeten door beren en zijn decoratief, maar melig en smaakloos. Dearbutoside in de bladeren is een fenolische heteroside die geabsorbeerd wordt in de darm en gehydrolyseerd wordt in β-D-glucopyranose en hydrochinon, dat een antiseptische werking heeft op de nieren. Meer dan de helft van de ingenomen arbutoside wordt geëlimineerd in de vorm van glucuronide en hydrochinonsulfaat. Berendruif bevat ook galmtannines en flavonoïden.

Een beetje geschiedenis

In de 20e eeuw bevestigde Botan opnieuw de diuretische en antiseptische krachten van de plant. Hij schreef dat “deze dubbele eigenschap goed gebruikt wordt wanneer het nodig is om ontstekingen te genezen die gepaard gaan met purulentie”. Leclerc, die goed op de hoogte was van wat zijn voorgangers over de beredruif hadden opgemerkt, deed de volgende observatie: de bladeren van de perenboom werken op dezelfde manier als die van de beredruif. Dit is wat hij zei: “hun infusie gedraagt zich als een goed diureticum, in staat om op de urine een antiputrid actie uit te oefenen die vergelijkbaar is met die vanuva-ursi: het wordt daarom gebruikt bij blaasontsteking, bacteriurie en urinaire lithiasis; onder zijn invloed neemt het volume van de urine toe, de uitgescheiden vloeistof wordt helderder en verliest zo zijn foetiditeit en de pijnlijke verschijnselen waarvan de blaas de zetel is, worden verdoofd”.

Charles de Barbeyrac (1629-1699) raadde ook berendruif aan “om nefritische pijn te verzachten en slijm en zand uit de urine te verwijderen”. Maar pas de Weense arts Dehaen – die ongetwijfeld de therapeutische waarde van berendruif het beste wist te waarderen – raadde deze plant aan voor “al diegenen met langdurige en overvloedige ettervorming, die resistent zijn tegen andere therapeutische middelen, in het urinewegstelsel, de nieren, de urineleider, de blaas, de urinebuis, het scrotum en het perineum, zonder venerische sporen en zonder duidelijke tekenen van een calculus”, schreef hij in zijn Ratio medendi in nosocomio practico in 1758.

Na de vaststelling van deze geneeskrachtige eigenschappen, traden veel beoefenaars in Dehaen ‘s voetsporen om deze plant te testen, waarvan gezegd werd dat het de beste remedie was tegen onderdrukkingen van de urinewegen.

Wat zijn de belangrijkste farmacologische eigenschappen van beredruifbladeren?

In vitro heeft hetvrije hydrochinon in Beredruif een effectieve antibacteriële werking op bacteriën zoals Escherichia Coli, Proteus Vulgaris, Staphylococcus aureus en Enterococcus Vulgaris.De antibacteriële werkzaamheid hangt af van de biologische beschikbaarheid van hydrochinon en de geconjugeerde vorm ervan. In het verleden werd aanbevolen omde urine te alkaliseren om hydrolyse vangecomplexeerd hydrochinon in vrij hydrochinon te bevorderen. Recente studies van Garcia De Arriba hebben echter aangetoond dat het de bacteriën zelf zijn die de vrije vorm vrijmaken. In een omgeving waar coccobacillen werden gekweekt metgeconjugeerd hydrochinon, werd namelijk waargenomen dat dit werd omgezet in vrij hydrochinon in het intracellulaire medium van de bacteriën.

Urinaire antiseptische eigenschappen

Deze eigenschappen zijn gekoppeld aan de activiteit vanarbutine, een krachtig desinfecterend en ontstekingsremmend middel dat actief is op Escherichia coli, de belangrijkste kiem die verantwoordelijk is voor urineweginfecties.Arbutine wordt alleen gemetaboliseerd in de urinewegen, waar het wordt gehydrolyseerd in glucose en hydrochinon (een stof die erg lijkt op fenol), een krachtig antisepticum. Deze omzetting vindt daarom plaats in alkalische of gealkaliseerde urine.

Hydrochinon, fenolzuren en pikeoside werken synergetisch op een groot aantal kiemen, waaronder Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Mycoplasma, Pseudomonas aer, Proteus vulg, Klebsiella pneumonia, Enterococcus faecal en Streptococcus. Deze actieve ingrediënten zijn ook antimycotisch(candida albicans) en virostatisch.

Bovendien zijn de bladeren in vitro en in vivo antimicrobieel tegen talrijke kiemen(Candida, Staphylococcus, Escherichia, Salmonella).

Ontstekingsremmende, pijnstillende, adstringerende en decongestieve eigenschappen voor de urinewegen

De therapeutische eigenschappen van berendruif zijn deels te danken aan de aanwezigheid vaniridoïden enallantoïne, die helend en herstellend werken voor het epitheel van het urineslijmvlies.

Deaquaretische werking van berendruif, dat wil zeggen het vermogen omde renale eliminatie van water te verhogen, wordt toegeschreven aan dearbutoside, flavonoïden en fenolische glucosiden die aanwezig zijn in de bladeren. Bij mensen die lijden aan vochtoverbelasting bevordert berendruif de eliminatie van natrium en kalium. Arbutoside, dat stabiel is in de plant dankzij de tannines, wordt gehydrolyseerd door de darmflora, waarbijhydrochinon vrijkomt, een fenol dat vervolgens wordt geconjugeerd in de lever en uitgescheiden via de nieren.

De plant bevat ook galtannines, die samentrekkende eigenschappen hebben. In hoge doses kunnen deze tannines een gezondheidsrisico vormen. De plant bevat ook slijmstoffen,arbutine en een glucoside die zich onder invloed van bepaalde fermenten opsplitst in hydrochinon en glucose. In een basisch milieu, dat bevorderlijk is voor de ontwikkeling van bacteriën die verantwoordelijk zijn voor blaasontsteking, ontwikkelt hydrochinon zich en vernietigt het de kiemen, wat zorgt voor anti-infectieuze eigenschappen.

In combinatie met heide- of eeltbladeren, in de vorm van een afkooksel, versterken berendruifbladeren hun antibacteriële eigenschappen.

Berendruifbladeren hebben een ontstekingsremmende en antiseptische werking op de urinewegen en worden gebruikt om terugkerende blaasontsteking,prostaathypertrofie, urineretentie, urethritis, nefritis, urine-incontinentie, diarree, menorragie, leucorroe en andere urine- of gynaecologische aandoeningen te voorkomen.

Zijn er voorzorgsmaatregelen bij het gebruik van Berendruif?

Omdat hydrochinon alkalische urine nodig heeft om geproduceerd te worden en zijn antiseptische werking uit te oefenen, is het bij het gebruik van berendruif nodig om ervoor te zorgen dat de pH van de urine alkalisch is (gemeten met een dipstick) of om de urine te alkaliseren door tegelijkertijd natriumbicarbonaat toe te voegen; ofwel mineraalwater zoals St Yorre (4368 mg/L), Vichy Célestins (2989 mg/L) en Badoit (1300 mg/L), of natriumbicarbonaat, of citraten (van natrium, kalium, magnesium), of via een dieet rijk aan groenten en fruit. Het is raadzaam om tijdens de behandeling veel water te drinken (minstens twee liter per dag).

Contra-indicaties:

• Het EMA raadt berendruif niet aan voor zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven vanwege de oxytocische, uterostimulerende en teratogene eigenschappen.
• Berendruif is ook gecontra-indiceerd bij kanker van de urinewegen en nieraandoeningen.
• Volgens het Europese agentschap wordt het niet aanbevolen voor kinderen en adolescenten voor traditioneel gebruik. Urineweginfecties bij kinderen en adolescenten, zelfs in een vroeg stadium, moeten onder medisch toezicht worden behandeld.

Voorzorgsmaatregelen voor gebruik :

• Extracten van berendruif worden gebruikt in discontinue kuren van beperkte duur.
• De Duitse Commissie E raadt aan om berendruif niet langer dan een week of meer dan 5 keer per jaar te gebruiken zonder medisch advies.
• Volgens de EMA gaat het gebruik van beredruif bij mannen verder dan het traditionele gebruik, dat alleen voor vrouwen wordt aanbevolen.
• Bij overdosering kunnen anorexia, misselijkheid, braken, hoofdpijn, prikkelbaarheid, slapeloosheid, verhoogde hartslag en albuminurie optreden.

Geneesmiddeleninteracties :

• Berendruif kan de gastro-intestinale toxiciteit van synthetische niet-steroïde ontstekingsremmers versterken.
• Vermijd het gebruik van stoffen die de urine verzuren (geneesmiddelen, vitamine C, cranberry, zure vruchtensappen zoals citrusvruchten of pruimen).
• Waterige en methanolische extracten van 5 uva-ursi producten vertoonden een sterke remming van het cytochroom p450 iso-enzym.

Hoe moet Beredruif worden ingenomen en met welke dosering?

Berendruif is een geneeskrachtige plant die vaak in de fytotherapie wordt gebruikt vanwege zijn antiseptische en diuretische eigenschappen. Het is echter belangrijk om te weten hoe je beredruif moet innemen en met welke dosering om er het meeste uit te halen. In dit gedeelte kijken we naar de verschillende manieren om beredruif in te nemen en de aanbevolen doseringen voor verschillende soorten aandoeningen.

Droge vorm :

• Als voedingssupplement: in de vorm van droog extract of poeder, in capsules.
• Bij urineweginfecties kunnen heidecapsules in combinatie hiermee worden ingenomen, 3 maal daags 1 capsule.

Vloeibare vorm :

• Gestandaardiseerd vloeibaar extract van verse plant: 5 tot 10 ml per dag in een glas water, bij voorkeur ‘s ochtends.
• Kruidenthee: 10 tot 15 g bladeren per liter water (na het koken 30 minuten laten koken), 1 tot 2 g per kopje, 3 tot 4 keer per dag drinken. Om maagirritatie door het hoge tanninegehalte te voorkomen, kunnen muntblaadjes worden toegevoegd.