Hoe worden hypertrofische en keloïde littekens behandeld?

Hypertrofische littekens en keloïden kunnen voor veel mensen een bron van pijn, ongemak en zorgen zijn. Of ze nu veroorzaakt zijn door een operatie, brandwond, verwonding of infectie, het uiterlijk van littekens kan een aanzienlijke invloed hebben op de kwaliteit van leven. Gelukkig zijn er een aantal behandelingen beschikbaar om het uiterlijk van littekens te verbeteren en hun symptomen te verminderen. In dit artikel kijken we naar de verschillen tussen hypertrofische en keloïde littekens. We kijken ook naar de verschillende behandelingsopties die beschikbaar zijn om de symptomen te verminderen en het uiterlijk van littekens te verbeteren.

Het keloïde litteken is een gecompliceerd hypertrofisch litteken

Wat is het verschil tussen een hypertrofisch litteken en een keloïd litteken?

Een hypertrofisch litteken vormt zich ongeveer een maand na de operatie en blijft beperkt tot het gebied van de initiële verwonding. Het verdwijnt meestal spontaan binnen één tot twee jaar.

Keloïde littekens daarentegen ontstaan ongeveer drie tot zes maanden na de operatie en kunnen zich uitstrekken tot buiten het gebied van de initiële verwonding. Hoewel sommige keloïde littekens binnen zeven jaar vanzelf verdwijnen, blijven ze meestal voor onbepaalde tijd bestaan en kunnen ze na verloop van tijd blijven groeien.

Het belangrijkste verschil tussen de twee soorten littekens is dus dat hypertrofische littekens beperkt blijven tot het gebied van de initiële verwonding en binnen één tot twee jaar spontaan verdwijnen, terwijl keloïde littekens verder kunnen reiken dan het gebied van de initiële verwonding en niet altijd spontaan verdwijnen.

Hoe kunnen hypertrofische of keloïde littekens worden voorkomen en behandeld?

Er zijn verschillende manieren om hypertrofische littekens of keloïden te voorkomen en te behandelen. Het voorkomen van hypertrofische littekens en keloïden, vooral bij mensen die er aanleg voor hebben, is een cruciale stap in het behouden van de integriteit van het huidweefsel en het bevorderen van normale littekenvorming. Hier volgen enkele effectieve preventiestrategieën:

• Siliconengels kunnen gedurende 3 tot 6 maanden op het gesloten litteken worden aangebracht. Ze verminderen de verdamping van water uit de hoornlaag en verminderenzo de grootte en het uiterlijk van het litteken.
• Sterkecompressie kan ook worden gebruikt als preventieve maatregel, vooral bij brandwonden of gesloten littekens. Hiervoor worden vaak compressiekleding of siliconenmaskers gebruikt.
• Intra-lesionaleinjecties zijn een andere behandelingsoptie en omvatten corticosteroïden, 5 FU (antimetaboliet), bleomycine (antineoplastisch) en interferon (cytokine). Het doel van deze injecties is om de proliferatie en ontsteking van fibroblasten te remmen, terwijl de synthese van collageen I en III wordt verminderd.
• Chirurgie is ook een behandelingsoptie, hoewel deze vaak wordt gecombineerd met andere middelen. Het recidiefpercentage kan echter hoog zijn, tot 100%.
• Laserbehandeling, waaronder CO2, YAG, gepulseerd licht en fototherapie, kan ook worden gebruikt, hoewel de resultaten variëren.
• Cryotherapie (koude) kan ook worden gebruikt, met intra-cicatriciale vloeibare stikstof.
• Het vermijden van niet-essentiële procedures: Mensen met een geschiedenis van abnormale littekenvorming, in het bijzonder mensen met huidtypes die gevoelig zijn voor littekenvorming, zoals zwarte huid, wordt geadviseerd om chirurgische procedures en piercings te beperken. Elke nieuwe incisie of verwonding kan leiden tot het ontstaan van een hypertrofisch of keloïd litteken.
• Beheersen van inflammatoire littekenvorming: Vroegtijdige beheersing van ontsteking in littekenweefsel kan de ontwikkeling van hypertrofische littekens of keloïden voorkomen. Het gebruik van ontstekingsremmende medicijnen, onder medisch advies, kan gunstig zijn in de vroege stadia van het littekenproces.
• Voorlichting en bewustwording: Het is essentieel om patiënten te informeren over de soorten littekens, risicofactoren en preventiemethoden. Dit omvat advies over de behandeling van littekens, te gebruiken producten en waarschuwingssignalen van abnormale littekenvorming.
• Vroegtijdige controle en interventie: Regelmatige controle van recente littekens is cruciaal, vooral voor mensen met een verhoogd risico. Vroegtijdig ingrijpen bij de eerste tekenen van een abnormaal litteken kan behandelingen omvatten zoals corticosteroïde injecties om overmatig littekenweefsel te verwijderen of te verminderen.

Gepigmenteerde littekens

Gepigmenteerde littekens zijn littekens die gekenmerkt worden door dyschromie, doorbloedingsstoornissen en hyper- of hypopigmentatie. Dit kan voorkomen na verschillende verwondingen, zoals brandwonden, snijwonden, insectenbeten of chirurgie.

Wanneer de huid geneest, kan dit het pigmentatieproces verstoren, wat resulteert in gepigmenteerde vlekken die lichter of donkerder zijn dan de omringende huid. Hypo gepigmenteerde littekens, d.w.z. littekens die lichter zijn dan de omringende huid, komen vaak voor na brandwonden. Gepigmenteerde littekens kunnen ook roodheid, verwijde aderen of problemen met de bloedcirculatie vertonen.

De impact van gepigmenteerde littekens is vooral esthetisch. Het kan echter ook de levenskwaliteit van de patiënt beïnvloeden. Littekens in het gezicht of op de handen kunnen bijvoorbeeld een negatieve invloed hebben op het zelfvertrouwen en het gevoel van eigenwaarde.

Gelukkig zijn er verschillende behandelingen voor gepigmenteerde littekens. Deze opties kunnen het gebruik van depigmenterende crèmes, lasers, lichttherapieën of injecties zijn. De keuze van de behandeling hangt echter af van de oorzaak, de ernst en de locatie. Het is daarom belangrijk om een dermatoloog of cosmetisch chirurg te raadplegen voor professioneel advies.

Ervaring met littekens

Littekenbeoordelingsschalen houden steeds meer rekening met de littekenervaring. Dit staat bekend als de patiënt en waarnemer littekenbeoordelingsschaal (EECPO). Psychologische gevoelens kunnen variëren afhankelijk van de relatie met de familie en de medische omgeving van de patiënt. Het kan ook afhangen van de locatie van het litteken, het beroep van de patiënt of de functionele en esthetische impact.

Littekens kunnen pathologische kenmerken hebben zoals hypertrofie, retractie of dyschromie. Keloïden, die vaak een genetische oorsprong hebben, zijn pijnlijk, progressief en moeilijk te behandelen. Retractiele littekens kunnen de functionele prognose in gevaar brengen. Hyper- of hypopigmentatie kan het esthetische uitzicht van het litteken beïnvloeden.

De eerste experimenten met littekens vonden plaats aan het begin van de 20e eeuw bij de gebroeders Lumière. Auguste Lumière creëerde het beroemde“Tulle gras®“, een verband dat de genezing bevordert door een vochtige omgeving te behouden. In 1962 voerde Georges Winter experimenten uit op diermodellen om de resultaten van wondgenezing te bestuderen in een vochtige omgeving versus in de open lucht of met een warme tocht. De resultaten bevestigden het belang van het handhaven van een vochtige omgeving om genezing te bevorderen. Hieruit ontstond ook het principe van vochtige wondgenezing.

Wat zijn de belangrijkste principes van wondgenezing?

De belangrijkste principes van wondgenezing omvatten verschillende belangrijke elementen. Ten eerste vindt wondgenezing sneller plaats in een vochtige omgeving. Ten tweede doorlopen alle wonden drie belangrijke fasen van genezing: afschilfering, knopvorming en epidermisatie.

Een ander belangrijk principe is om af te zien van het systematische gebruik van antiseptica en de meeste lokale antibiotica en kleurstoffen. Deze producten hebben vaak potentiële bijwerkingen. Bijvoorbeeld allergieën, systemische toxiciteit of selectie van ziektekiemen. In de meeste gevallen is een eenvoudige wasbeurt met zoutoplossing, douche of zeep voldoende.

Opgemerkt moet worden dat bacteriële flora van nature alle wonden koloniseert en dat ze, behalve in overmaat, niet schadelijk zijn en zelfs kunnen bijdragen aan afschrikking.

Tot slot is het belangrijk om te onthouden dat de behandeling van een wond niet alleen de behandeling van de wond zelf inhoudt, maar dat er ook rekening moet worden gehouden met de algemene toestand van de patiënt. Geen enkel verband kan wonderen verrichten en het is belangrijk om de onderliggende oorzaak van de wond te behandelen. Bijvoorbeeld het gebruik van een compressieverband voor een veneus ulcus of het ontlasten van het getroffen gebied voor een patiënt die lijdt aan decubitus.

De behandeling van een wond is multifactorieel en daarom complex

Het behandelen van een wond is een complexe en multifactoriële taak. Sommige wondverzorgingstaken kunnen zelfstandig worden uitgevoerd binnen het werkgebied van de verpleegkundige. Voor andere is een medisch voorschrift nodig. De huid is een vitaal orgaan met meerdere functies, waaronder het beschermen van het lichaam tegen infecties en trauma. Wanneer zich een wond voordoet, kan het genezingsproces worden onderverdeeld in drie fasen. Deze fasen zijn afschrikking, knopvorming enepidermisatie, gevolgd door een lange remodelleringsfase.

Er zijn echter veel factoren die de wondgenezing kunnen vertragen. Dit zijn onder andere roken, diabetes, obesitas en voedingstekorten. Het is daarom belangrijk om rekening te houden met deze factoren om het genezingsproces te optimaliseren. Voor wonden die niet gehecht kunnen worden, kunnen technieken voor gecontroleerde genezing worden gebruikt. Deze technieken stimuleren de vorming van granulatieweefsel. Daarnaast kunnen zorgprofessionals verschillende soorten hechtdraad gebruiken, afhankelijk van de grootte, locatie en ernst van de wond.

Het belangrijkste principe van wondgenezing is het handhaven van een optimaal vochtig milieu om genezing te bevorderen. Daarom moet u de juiste verzorgingsproducten kiezen om een vochtig milieu te behouden en tegelijkertijd infectie te voorkomen.

Kortom, het voorkomen van hypertrofische en keloïde littekens bestaat uit een proactieve benadering, het vermijden van bekende risicofactoren en het toepassen van effectieve wondverzorgingsstrategieën. Deze maatregelen kunnen de kans op herhaling aanzienlijk verkleinen en helpen een normale, gezonde genezing van de huid te behouden. Het is echter belangrijk op te merken dat elke hypertrofische litteken of keloïd situatie uniek is en dat professionals in de gezondheidszorg de behandeling hierop moeten afstemmen. Daarom raden we aan om een dermatoloog of cosmetisch chirurg te raadplegen om te bepalen wat in jouw geval de beste behandeling is.

FAQ : Behandeling en preventie van hypertrofische en keloïde littekens

1. Wat is het verschil tussen een hypertrofisch litteken en een keloïd litteken?
   • Hypertrofische littekens zijn dik, verheven, maar beperkt tot het gebied van de oorspronkelijke verwonding. Keloïden daarentegen zijn ook verheven, maar reiken verder dan de grenzen van de oorspronkelijke wond en zijn vaak moeilijker te behandelen.
2. Hoe kunnen hypertrofische littekens of keloïden worden voorkomen?
   • Preventie omvat het vermijden van onnodige operaties en piercings, goede wondverzorging, het gebruik van siliconengelverbanden en het vroegtijdig onder controle houden van ontstekingen. Mensen met een verhoogd risico moeten bijzonder waakzaam zijn bij het opvolgen van deze aanbevelingen.
3. Zijn genezende crèmes effectief tegen dit soort littekens?
   • Littekencrèmes kunnen helpen om de hydratatie van de huid op peil te houden en ontstekingen te verminderen, wat gunstig kan zijn voor het genezingsproces. De effectiviteit varieert echter per type litteken en per persoon.
4. Zijn corticosteroïde injecties een veilige behandeling voor keloïden?
   • Corticosteroïde injecties worden vaak gebruikt om keloïden te behandelen, omdat ze ontstekingen kunnen verminderen en het litteken platter kunnen maken. Deze behandeling moet echter worden uitgevoerd door een gekwalificeerde zorgverlener.
5. Is het mogelijk om een keloïd volledig te verwijderen?
   • Het is moeilijk om een keloïd volledig te verwijderen. De huidige behandelingen zijn erop gericht om de grootte, de dikte en het ongemak van het litteken te verminderen. In sommige gevallen kan een combinatie van behandelingen nodig zijn om de beste resultaten te behalen.
6. Is chirurgie een optie om een keloïd te verwijderen?
   • Een operatie kan overwogen worden om een keloïd te verwijderen, maar het risico op herhaling is hoog. Chirurgie wordt vaak gecombineerd met andere behandelingen, zoals corticosteroïde injecties of radiotherapie, om dit risico te verkleinen.